Đầu những năm 90 của thế kỷ XX, loài người đã chứng kiến sự kiện Liên Xô - cường quốc có diện tích địa lý khổng lồ trải rộng trên lục địa Á - Âu, có lực lượng vũ trang hùng mạnh... đã khủng hoảng, sụp đổ và nhanh chóng tan rã mà không phải đối mặt với một cuộc xâm lăng hay gặp một biến cố tự nhiên đặc biệt nào. Nguyên nhân thì có nhiều. Nhưng có thể thấy, vấn đề dân tộc - một vấn đề phức tạp, nhạy cảm chính là một trong những nguyên nhân quan trọng đưa đến sự sụp đổ và tan rã của Nhà nước dân tộc Liên Xô.

Cũng cần nói thêm rằng, đây là vấn đề không của riêng nước Nga và Liên Xô; mà nó còn là vấn đề nổi cộm đối với nhiều quốc gia trên thế giới, không chỉ hôm qua mà còn cả hôm nay. Thế giới văn minh đang ở thế kỷ XXI, nhưng chưa có ngày nào im tiếng súng. Các cuộc chiến tranh có nhiều hình dạng khác nhau mỗi nơi một vẻ, nhưng tựu chung lại là: các cuộc nổi dậy, các hoạt động khủng bố, xung đột sắc tộc, tôn giáo, mâu thuẫn quyền lợi kinh tế giữa các quốc gia dân tộc, những tham vọng chính trị và các cuộc nội chiến. Hầu hết các cuộc chiến tranh nói trên đều bắt đầu từ vấn đề dân tộc hoặc có liên quan đến vấn đề dân tộc.

Ý thức được vấn đề đó, Đảng và Nhà nước ta luôn xem vấn đề dân tộc có vị trí chiến lược trong sự nghiệp cách mạng. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam nêu rõ: “Vấn đề dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược lâu dài trong sự nghiệp cách mạng nước ta. Các dân tộc trong đại gia đình Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; cùng nhau thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Phát triển kinh tế, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, xóa đói giảm nghèo, nâng cao trình độ dân trí, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá, tiếng nói, chữ viết và truyền thống tốt đẹp của các dân tộc. Thực hiện tốt chiến lược phát triển kinh tế - xã hội ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng căn cứ cách mạng; làm tốt công tác định canh, định cư và xây dựng vùng kinh tế mới. Quy hoạch, phân bổ, sắp xếp lại dân cư, gắn phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh, quốc phòng. Củng cố và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số; động viên, phát huy vai trò của những người tiêu biểu trong các dân tộc. Thực hiện chính sách ưu tiên trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tri thức là người dân tộc thiểu số. Cán bộ công tác ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi phải gần gũi, hiểu phong tục tập quán, tiếng nói của đồng bào dân tộc, làm tốt công tác dân vận. Chống các biểu hiện kỳ thị, hẹp hòi, chia rẽ dân tộc.”

Kết cấu đề tài:

Chương 1 Khái quát về giải quyết vấn đề dân tộc ở Liên Xô 1917 - 1985

Chương 2 Sự sụp đổ và tan rã của Nhà nước dân tộc Liên xô

Chương 3 Xung đột dân tộc, một trong những nguyên nhân tan rã của Liên bang Xô Viết