Đầu năm 1993, NGUYỄN KHẮC THUẦN mang đến tặng tôi tập thứ nhất của bộ VIỆT SỬ GIAI THOẠI và hứa là sẽ viết tất cả tám tập. Đến đầu năm 1995, quả đúng như vậy, NGUYỄN KHẮC THUẦN đã tặng tôi đủ tám cuốn của bộ sách này. Đó là một cố gắng rất đáng khích lệ của người viết và của Nhà xuất bản Giáo dục. Sách gồm những giai thoại được trích lục từ các bộ chính sử của tổ tiên như : Đại Việt sử lược, Đại Việt sử kí toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện... Mọi giai thoại đều có ghi xuất xứ gọn gàng mà chính xác, đồng thời lại có thêm lời bàn khá hóm hỉnh, vừa như để giải thích thêm những điều cần giải thích, vừa như để gợi ý cảm nhận và suy nghĩ về lịch sử cho người đọc.
Cách làm của NCUYỄN KHẮC THUẦN không phải là mới nhưng lại rất cần. Nói không phải là mới vì từ nhiều thế kỉ trước, người Trung Quốc đã từng làm và cách nay hàng trăm năm, tổ tiên ta cũng đã từng làm. Nguyễn Dữ (thế kỉ thứ XVI), tác giả của Truyền kì mạn lục là một ví dụ. Đầu những năm hai mươi của thế kỉ này, ÔN NHƯ NGUYỄN VĂN NGỌC và TỬ AN TRẦN LÊ NHÂN với Cổ học tinh hoa cũng là một ví dụ. Nhưng, sở dĩ nói là rất cần vì hầu hết những giai thoại trong bộ sách này, tuy sẵn có trong chính sử xưa, nhưng chưa được giới thiệu một cách đầy đủ và rõ ràng.
Muốn học sử một các có hệ thống, tất nhiên là phải đọc các bộ chính sử của cả xưa lẫn nay, nhưng, quốc thống dằng dặc với bao sự kiện ngổn ngang, thật hiếm có ai đủ sức thuộc hết được. Cái đọng lại đến muôn đời thường vẫn là những gì độc đáo nhất, kết tinh giá trị đạo lí, triết lí và nhân bản của mỗi thời đó thôi. Giới thiệu kho giai thoại của lịch sử nước Việt chính là góp phần giới thiệu những gì thiêng liêng, vĩnh tồn với cộng đồng người Việt với văn hóa Việt nói chung. NGUYỄN KHẮC THUẦN từng tâm sự với tôi rằng, Cổ học tinh hoa (và một số tác phẩm tương tự khác) tuy rất có giá trị, được đông đảo bạn đọc tiếp nhận một cách nồng nhiệt, nhưng những chuyện trong sách ấy, từ bối cảnh, sự kiện đến nhân vật ... đều là của Trung Quốc. Có cái gì đó, nửa như gần, nửa như xa, thật khó nói. Lẽ đâu, tổ tiên ta chỉ giỏi đánh giặc, còn tư tưởng, triết lí, đạo đức tất cả chẳng cần bận tâm, bởi đã có khuôn mẫu của Trung Quốc rồi !
VIỆT SỬ GIAI THOẠI là một bộ sách mang tên NGUYỄN KHẮC THUẦN nhưng nguồn gốc lại là của tổ tiên. Điều tốt đẹp của cổ nhân chính là tấm gương sáng của đời đời con cháu, chỗ bất cập hoặc thậm chí là chỗ chưa phải của cổ nhân chính là lời răn đe, nhắc nhở hậu thế chớ có dại dột bắt chước theo. Học sử suy cho cùng cũng là học những bài học kinh nghiệm sinh động và bổ ích như thế đó thôi. Một đời học sử, chúng ta có thể không sao nhớ hết những niên đại với chi chít tháng ngày, không sao nhớ hết những thế hệ Đế vương với hàng trăm những niên hiệu, nhưng, một đời làm người thì quyết không thể thờ ơ với những bài học kinh nghiệm quý giá của các đấng tiền bối. VIỆT SỬ GIAI THOẠI là một trong những bộ sách biên soạn khá công phu, nhằm giới thiệu lại những bài học kinh nghiệm quý giá này. Sách được tái bản lần thứ tư (dù số lượng phát hành các lần in trước khá lớn) là một bằng chứng về sự đồng cảm của người đọc đối với tác giá và với Nhà xuất bản Giáo dục. Tôi viết lời giới thiệu với bạn đọc gắn xa cũng là bởi có sự đồng cảm này.
01 – CUỘC KÌ NGỘ GIỮA LẠC LONG QUÂN VÀ ÂU CƠ
02 – NƯỚC VĂN LANG ĐÃ RA ĐỜI NHƯ THẾ NÀO?
03 - VÌ SAO NGƯỜI VIỆT CỔ CÓ TỤC XĂM MÌNH ?
04 - PHÙ ĐỔNG THIÊN VƯƠNG
05 - SỰ TÍCH THÁNH TẢN VIÊN
06 – HUYỀN THOẠI VỀ LOA THÀNH
07 - TÔI KỂ, NGÀY XƯA ... CHUYỆN MỴ CHÂU
08 -TRIỆU ĐÀ LÀ NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO ?
09 - NHÀ HÁN VÀ NGÓN ĐÒN CUỐI ĐỐI VỚI TRIỆU ĐÀ
10 - CÙ THỊ LÀ CÙ THỊ ƠI !
11 - LUỢC TRUYỆN TRUNG NỮ VƯƠNG
12 – LỜI TÂU CỦA LÝ TIẾN, LÝ CẦM VÀ TRƯƠNG TRỌNG
13 - CHUYỆN MAN NƯƠNG
14 – BỆNH MÊ ĐỌC SÁCH CỦA PHÒNG PHÁP THẶNG
15 - TRẬN KỊCH CHIẾN Ở HỒ ĐIỂN TRIỆT
16 - SỰ TÍCH ĐẦM DẠ TRẠCH
17 - TRIỆU VIỆT VƯƠNG ĐÃ ĐÁNH GIẶC NHƯ THẾ NÀO?
18 - TRIỆU VIỆT VƯƠNG ĐÃ CHẾT NHƯ THẾ NÀO?
19 - NỖI LÒNG KHƯƠNG CÔNG PHỤ
20 - SỰ TÍCH ĐỀN BẠCH MÃ
21 - BỐ CÁI ĐẠI VƯƠNG PHÙNG HƯNG
22 - TÔ LỊCH ĐẠI VƯƠNG
23 - CHUYỆN SÁI KINH VÀ SÁI TẬP
24 - TÂM ĐỊA LÝ DUY CHU
25 - CHÂN DUNG NGÔ QUYỀN
26 - LOẠN DƯƠNG TAM KHA
27 - VÌ SAO HỌ NGÔ MẤT NGÔI ?
28 - CUỘC ĐẠI ĐỊNH CỦA ĐINH BỘ LĨNH
29 - NAM VIỆT VƯƠNG ĐINH LIỄN GIẾT THÁI TỬ HẠNG LANG
30 - TÊN ĐẠI NGHỊCH THẦN ĐỖ THÍCH
31 - CÁI CHẾT CỦA ĐINH ĐIỀN VÀ NGUYỄN BẶC
32 - ĐOẠN KẾT BI THẢM CỦA CUỘC ĐỜI NGÔ NHẬT KHÁNH
33 - THƯƠNG HẠI THAY ! TUỚNG QUÂN HẦU NHÂN BẢO
34 - ĐẠI LƯỢC VÊ LÍ LỊCH TRƯỚC KHI LÊN NGÔI CỦA LÊ HOÀN
35 - CHUYỆN LÊ HOÀN LÊN NGÔI HOÀNG ĐẾ
36 - LÊ HOÀN TIẾP SỨ GIẢ NHÀ TỐNG NHƯ THẾ NÀO?
37 - NHÂN CÁCH LÊ LONG ĐĨNH
38 - LÊ LONG ĐĨNH GẶP MAY
39 - CHUYỆN SÉT ĐÁNH RA. . . THƠ !
40 - LÝ CÔNG UẨN LÊN NGÔI
