Trong suốt hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã trải qua biết bao sóng gió, nhân dân ta ngoài việc phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt, còn phải nhiều lần đứng lên chống lại giặc ngoại xâm thôn tính. Lịch sử dân tộc từ thời dựng nước, là lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh anh hùng bất khuất, viết lên những trang sử vàng vẻ vang của dân tộc. Những chiến thắng, những địa danh như Bạch Đằng, Ngọc Hồi - Đống Đa, Chi Lăng - Xương Giang, Điện Biên Phủ…sẽ mãi là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam, thể hiện khí phách và tầm vóc dân tộc trong suốt chiều dài dựng nước và giữ nước.

Có được những chiến công oanh liệt ấy, ngoài tinh thần yêu nước nồng nàn, lòng căm thù giặc sâu sắc, tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm sẵn sàng hi sinh để giành và giữ non sông đất nước thì Ông cha ta luôn biết cách tạo ra được những cách đánh kỳ diệu và rất chú trọng vấn đề trang bị cho quân đội, biết dựa vào trình độ phát triển của lực lượng sản xuất mà sáng chế nhiều loại súng, vũ khí và chiến cụ khác.

Thời Cổ - Trung đại Việt Nam, có một loại vũ khí chiến tranh có hoả lực mạnh và có sức công phá lớn và được sử dụng khá phổ biến trong các trận đánh từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX là súng thần công, trong đó có súng thần công thời Nguyễn. Súng thần công thời Nguyễn là đỉnh cao của pháo cổ Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, quân sự, quốc phòng của nhà Nguyễn. Súng thần công đã được tôn vinh và thần thánh hoá, bên cạnh đó chính sự phát triển cao của súng thần công đã làm thay đổi biên chế tổ chức quân đội thời Nguyễn và là phương tiện vũ khí lợi hại trong các trận đánh thời kỳ này.

Tuy nhiên, vấn đề súng thần công thời Nguyễn cho đến nay mặc dù đã được các nhà nghiên cứu tìm hiểu ở những khía cạnh khác nhau như hình dáng, cấu tạo, cách chế tạo, cách sử dụng nhưng mới dừng lại ở những phát hiện lẻ tẻ ở các địa phương hay một vài sưu tập trong bảo tàng, chưa có một chuyên khảo nào giới thiệu, nghiên cứu toàn diện và hệ thống.

Việc nghiên cứu súng thần công sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vương triều Nguyễn trong lịch sử dân tộc, thấy được trí tuệ, tài năng sức sáng tạo của ông cha ta trong lịch sử, và để phục vụ tốt hơn công tác giảng dạy lịch sử. Đồng thời qua đó giúp chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về lịch sử Pháo binh Việt Nam.

Kết cấu đề tài:

Chương 1: Khái lược về triều Nguyễn

Chương 2: Súng thần công thời Nguyễn

Chương 3: Vai trò của súng thần công đối với quân sự, quốc phòng và đời sống xã hội thời Nguyễn