T�c giả của bộ s�ch đồ sộ Nền d�n trị Mỹ (1835/40) - được Phạm To�n d�y c�ng dịch sang tiếng Việt - l� một khu�n mặt lạ thường. Ở Mỹ, từ l�u, �ng đ� trở th�nh một huyền thoại, một thần tượng, v� được xem l� đ� hiểu nước Mỹ hơn cả người Mỹ, v� t�c phẩm n�y của �ng - b�n cạnh bản Tuy�n ng�n độc lập v� Hiến ph�p Hoa Kỳ - được t�n thờ gần như l� một thứ "t�n gi�o ch�nh trị". V�o đầu thế kỷ XXI, vẫn c�n c� rất nhiều tr� thức Mỹ tự nhận l� m�n đồ của �ng: "We are all Tocquevillians now!"[1] Ở ch�u �u, tuy t�n tuổi v� t�c phẩm của �ng �t phổ biến hơn so với ở Mỹ, �ng vẫn thường được khen l� "Montesquieu của thế kỷ XIX", v� trong mọi cuộc thảo luận về ch�nh trị học hiện đại, �ng vẫn được xem trọng b�n cạnh c�c t�n tuổi lớn của thế kỷ XIX v� đầu thế kỷ XX: John Stuart Mill, Karl Marx, Auguste Comte, Max Weber... Người ta kh�ng chỉ kinh ngạc về t�i "ti�n tri" địa-ch�nh trị của �ng: một trăm năm trước khi bắt đầu cuộc chiến tranh lạnh, �ng đ� ti�n đo�n sự đối đầu "ph�n cực" giữa hai si�u cường Nga-Mỹ[2]. Nhiều người c�n nh�n �ng như một hiện tượng kh� nghịch l�: một nh� qu� tộc lại đi t�n th�nh d�n chủ; một người Ph�p lại quan t�m v� khen ngợi người Mỹ; một tr� thức tự do, kh�ng c� t�n ngưỡng lại nhấn mạnh sự cần thiết của t�n gi�o... Nhưng, đ� chỉ mới l� cảm tưởng ban đầu. Đi s�u t�m hiểu, ta c�ng ngạc nhi�n về tầm nh�n xa của �ng. C� thể n�i, với Tocqueville, việc nghi�n cứu v� trầm tư về nền d�n trị đ� thực sự bước v�o một giai đoạn mới. Trong bối cảnh rối ren v� hoang mang của ch�u �u đương thời, �ng đề ra một luận điểm dũng cảm: "Les jeux sont faits" (V�n b�i đ� ng� ngũ), thắng lợi của nền d�n trị l� kh�ng c� g� c� thể ngăn cản được v� sớm muộn sẽ l� chung quyết v� bất khả v�n hồi. Vấn đề c�n lại l� phải t�m hiểu, ph�n t�ch, suy tưởng v� dự b�o về mọi kh�a cạnh t�ch cực lẫn ti�u cực của n�. Nhận thức ấy l� kết quả thu hoạch được sau chuyến "du khảo" của �ng ở Mỹ, được �ng tổng kết trong t�c phẩm đầu tay n�y, một t�c phẩm đ� n�ng �ng l�n h�ng ngũ c�c nh� kinh điển của khoa ch�nh trị học.

Sau một thời gian hầu như bị l�ng qu�n ở nửa đầu thế kỷ XX, tư tưởng của Tocqueville chứng kiến sự hồi sinh từ sau Thế chiến II, nhất l� ở Mỹ, rồi ở Ph�p, Đức v� nhiều quốc gia kh�c. Đặc biệt, với biến động lớn ở thập ni�n cuối thế kỷ XX, sự "lạc quan" dễ d�i của kh�ng �t người về "sự kết th�c của lịch sử" (Francis Fukuyama) trước l�n s�ng d�n chủ h�a, x�y dựng nh� nước ph�p quyền v� cơ chế kinh tế thị trường đ� dần dần nhường chỗ cho sự tỉnh t�o v� thận trọng. C�c th�ch thức v� khủng hoảng đa dạng hiện nay tr�n thế giới đang l�m dịu lại những kỳ vọng qu� cao đối với nền d�n trị; v� mặc d� kh�ng c� lựa chọn n�o kh�c, mọi người đều thấy kh�ng c� l� do g� cho một sự bồng bột v� tự m�n. C�u n�i nổi tiếng của cựu thủ tướng Anh Churchill rằng nền d�n trị l� "h�nh thức nh� nước tồi nhất... nếu kh�ng kể mọi h�nh thức kh�c!" đ� được Tocqueville dự b�o từ hơn một trăm rưỡi năm trước!

.