ĐẠO MẪU TAM PHỦ *

Trong tín ngưỡng dân dã của người Việt và mét sè tộc người khác, tục thờ Nữ Thần, thờ Mẫu và Mẫu Tam Phủ - Tứ Phủ (Đạo Mẫu) có vai trò và vị trí khá quan trọng, nó đáp ứng những nhu cầu và khát vọng của đời sống thường nhật của con người, do vậy, nó phổ biến khá rộng khắp, từ Bắc vào Nam, tõ miền xuôi tới miền nói.

Tõ Đạo Mẫu, ngoài những nghi lễ thờ cúng, nó còn sản sinh và tích hợp nhiều giá trị văn hóa - nghệ thuật, tạo nên một thứ ' ' văn hoá Đạo Mẫu'', chứa đựng nhiều sắc thái văn hóa độc đáo của dân tộc.

I. TÕ THÊ NỮ THẦN ĐẾN THỜ MẪU THẦN VÀ MẪU TAM PHỦ

1. Tõ thê Nữ Thần đến thờ Mẫu thần

Ở Việt Nam, chưa ai thống kê một cách hệ thống và đầy đủ các Nữ thần được nhân dân tôn vinh và thê phông, tuy nhiên, không ngần ngại khi cho rằng việc thê phông này đã có từ rất lâu đời và phổ biến ở nhiều dân tộc, ở đồng bằng cũng như miền núi, hiện còn quan sát thấy ở cả nông thôn lẫn đô thị.

Hãy lấy cuốn sách cổ '' Hội chân biên'', in năm 1847 đời Triệu Trị, do Thanh Hoà Tử tập hợp, thì trong 27 vị thần tiên có nguồn gốc thuần Việt, thì đã có 17 là Tiên nữ. Còn trong cuốn sách ' ' Các Nữ thần Việt Nam'' viết đời nay, thì đã tập hợp và giới thiệu bước đầu 75 vị Nữ thần tiêu biểu của nước ta (1).Trong sách: ' ' Di tích lịch sử văn hóa Việt Nam'', trong số 1000 di tích được giới thiệu thì đã có 250 di tích thờ cúng các nữ thần và danh nhân là nữ (2). Riêng xung quanh quần thể di tích Phủ Giầy thờ Mẫu Liễu, người ta còng tìm thấy hơn 20 đền miếu thờ các nữ thần.

Trong vốn huyền thoại và truyền thuyết của Việt Nam, các vị nữ thần gần với việc tạo lập bản thể của vò trô, như Nữ thần Mặt Trời - Nữ thần Mặt Trăng, Bà Nữ Oa cùng ông Tứ Tượng đội đá vá trời, đắp núi, khơi sông. Các hiện tượng: Mây, mưa, sấm, chíp (Tứ pháp) cũng được thần thánh hóa và mang tính