LỜI MỞ ĐẦU

Ngũ luân là khái niệm được đề cập đến trong tư tưởng Nho gia. Ngũ luân là 5 mối quan hệ chính trong xã hội phong kiến do Đổng Trọng Thư sáng lập nên bao gồm :

1. Quần - thần : Vua - tôi

2. Phụ - Tử : Cha - con

3. Phu - Phụ : Vợ - chồng

4. Huynh - Đệ : Anh - em

5. Bằng - Hữu : Bạn bè.

Xã hội phong kiến là một xã hội khép kín, và con người vị ràng buộc chặt chẽ trong các mối quan hệ này và tồn tại rất ít các mối quan hệ khác ngoài năm mối quan hệ này. Mặc dù trong mỗi mối quan hệ trên có sự quy định bổn phận và trách nhiệm chặt chẽ gây cho con người một tình trạng ngột ngạt, thiếu sáng tạo nhưng về phương diện đạo đức chúng mang một ý nghĩa to lớn và trở thành nền tảng đạo đức cho nhiều dân tộc ở Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn quốc và Việt Nam.

Do giới hạn của vấn đề tương đối rộng, ở đây, em chỉ xin trình bày những hiểu biết của mình thông qua các tác phẩm văn học dân gian và hiện đại kinh điển, các câu ca dạo tục ngữ, các bài hơ cổ điển, hiện đại để làm sáng tỏ một giá trị nhân văn trong mối quan hệ thứ năm là tình bằng hữu.

Với các dân tộc phương Đông nói chung, với người Việt Nam nói riêng tình bằng hữu là tình cảm được trân tọng, gìn giữ, trở thành một truyền thống tốt đẹp cấn thiết được bảo lưu qua thời gian. Người Việt Nam ngay từ xa xưa đã có những câu ca dao tục ngữ về vấn đề này.

“Một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ”.

hay “Học thầy không tày học bạn”.

Trong đối xử với bạn bè, người Trung Quốc lại chú trọng đến hai đức quan trọng nhất là tín và nghĩa “Tín” được hiểu là niềm tin, là sự thành thực với nhau. Một lời hứa với bạn bè phải được xem như “Nhất ngôn cửu đỉnh - Tứ mã nan truy” (nghĩa là “một lời nặng tựa 9 cái đỉnh nghìn cân - bốn con ngựa cũng khó lòng theo kịp”).

Trong sách cổ Học Tinh Hoa do Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An, Trần Lê Nhân biên soạn có rất nhiều câu truyện về chữ “tín” của ngưởi Trung Quốc.