1. Tính cấp thiết của đề tài

Dư luận xã hội (DLXH) là một thành tố quan trọng của ý thức

xã hội, có khả năng tạo nên sức mạnh giải quyết hiệu quả các vấn

đề xã hội. Trong bối cảnh mở cửa và hội nhập, DLXH chịu sự tác

động phức tạp, đa chiều, cả bên trong và bên ngoài.

Báo chí có vai trò không thể thay thế trong việc định hướng

DLXH, góp phần thúc đẩy giải quyết những vấn đề mới nảy sinh

trong đời sống. Yêu cầu và trách nhiệm định hướng dư luận xã

hội của báo chí đang đặt ra cấp bách và đòi hỏi sự nghiên cứu

công phu, đầy đủ, dưới nhiều góc độ toàn diện và thiết thực hơn

nữa.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn, luận án

làm rõ những ưu điểm, hạn chế trong thực tế định hướng DLXH

của báo chí hiện nay, từ đó tìm kiếm giải pháp nâng cao hiệu quả

định hướng DLXH của báo chí, góp phần tích cực hoá đời sống

thực tiễn.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu, làm rõ lý luận về mối quan hệ giữa báo chí và

DLXH; điều kiện, bối cảnh tình hình đất nước và quốc tế đặt ra

với hoạt động báo chí nói chung, với việc định hướng DLXH của

báo chí nói riêng.

2

- Nghiên cứu đánh giá mức độ tác động, khả năng định

hướng DLXH của báo chí thông qua khảo sát công chúng khu

vực Hà Nội và đồng bằng Bắc Bộ.

- Qua việc phân tích thực trạng, luận án chỉ ra những bài

học kinh nghiệm, những vấn đề cần tiếp tục giải quyết, từ đó đề

xuất các giải pháp nhằm đổi mới nâng cao hiệu quả định hướng

DLXH của báo chí.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Luận án nghiên cứu vai trò định hướng DLXH của báo chí

trên cơ sở điều tra, khảo sát đối tượng công chúng khu vực Hà

Nội và đồng bằng Bắc Bộ. Thời gian khảo sát được tiến hành

trong năm 2007.

- Ngoài ra, luận án sẽ khảo sát mối quan tâm đến DLXH và

vai trò của báo chí trong định hướng DLXH ở đội ngũ nhà báo và

cán bộ quản lý báo chí để lý giải và rút ra những vấn đề chung về

vai trò định hướng DLXH của báo chí ta hiện nay.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận

Để nghiên cứu đề tài này, tác giả sẽ dựa vào những quan

điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về

báo chí. Đặc biệt là những quan điểm về vai trò trách nhiệm xã

hội của báo chí mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng đề cập.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành:

3

- Nghiên cứu lý thuyết: Sử dụng các kết quả nghiên cứu

sẵn có của xã hội học, của các cơ quan nghiên cứu về báo chí để

xem xét, so sánh, đối chiếu với kết quả khảo sát của luận án.

- Phương pháp điều tra bảng hỏi anket: dùng để nghiên cứu

nhóm đối tượng công chúng khu vực Đồng bằng Bắc Bộ.

- Thực hiện các cuộc phỏng vấn sâu với các nhà báo và cán

bộ quản lý báo chí để đánh giá nhận thức, quan niệm của những

người làm báo về vai trò định hướng DLXH của báo chí.

5. Giả thuyết nghiên cứu

5.1. Khả năng tác động của báo chí vào công chúng và dư

luận xã hội còn chưa đồng đều, hiệu quả chưa thật rõ nét.

5.2. Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí

trên những vấn đề nhạy cảm, bức thiết.

5.3. Thiếu phương tiện và kênh thông tin cần thiết để nắm

bắt dư luận xã hội chính xác, kịp thời và hiệu quả.

5.4. Thông tin còn sai sót, nhiều thông tin giật gân, làm mất

uy tín của giới báo chí, ảnh hưởng không tốt đến dư luận xã hội.

5.5. Báo chí sẽ định hướng đúng đắn DLXH khi bám sát,

tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao khả năng phối hợp giữa

các cơ quan báo chí, tăng tính hấp dẫn của thông tin.

6. Đóng góp mới của luận án

- Là luận án đầu tiên khảo sát và nghiên cứu có tính hệ

thống cả về lý luận và thực tiễn vai trò định hướng DLXH của

báo chí. Với đối tượng khảo sát là công chúng khu vực Hà Nội và

4

đồng bằng Bắc Bộ, những tư liệu được lựa chọn, tập hợp,

đưa ra nghiên cứu là hoàn toàn mới.

- Lần đầu tiên, vai trò định hướng DLXH của báo chí Việt

Nam giai đoạn đổi mới được khảo sát và nghiên cứu một cách hệ

thống và kỹ lưỡng. Luận án sẽ góp phần làm sáng tỏ vai trò xã

hội của báo chí trong công cuộc đổi mới, dưới sự lãnh đạo của

Đảng ở góc độ định hướng dư luận tích cực nhằm tích cực hoá

hoạt động thực tiễn.

- Đây là luận án báo chí học đầu tiên đề ra các giải pháp

khoa học nhằm nâng cao vai trò định hướng DLXH, hướng vào

giải quyết các nhiệm vụ xã hội cụ thể trong điều kiện thực tiễn

Việt Nam hiện nay.

7. Ý nghĩa của luận án

- Luận án sẽ góp phần làm rõ hơn về lý luận và thực tiễn vai

trò định hướng DLXH của báo chí. Trong bối cảnh đất nước đi

vào hội nhập quốc tế, Đảng ta chủ trương giữ vững định hướng

chính trị, chống âm mưu diễn biến hoà bình của các thế lực thù

địch, vấn đề này càng có ý nghĩa cấp thiết.

- Kết quả nghiên cứu của luận án là một nguồn tư liệu tập

trung, bổ ích đối với các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý báo chí,

các nhà báo và những ai quan tâm đến vấn đề này.

8. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo,

luận án chia làm 5 chương:

Chương 1:Tổng quan về đề tài nghiên cứu

5

Chương 2: Vai trò định hướng dư luận xã hội của báo

chí - Những vấn đề lý luận

Chương 3: Đánh giá của Đảng, Nhà nước và nhận thức của

nhà báo về vai trò định hướng dư luận xã hội của báo chí

Chương 4: Thực trạng khả năng, vai trò định hướng dư

luận xã hội của báo chí

Chương 5: Những vấn đề đặt ra và giải pháp nâng cao hiệu

quả định hướng dư luận xã hội của báo ch