I/ Chuẩn bị hoàn thành kiểm toán

Sau khi hoàn thành kiểm toán từng phần hành riêng lẻ, kiểm toán viên tiến hành lập báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính. Giai đoạn tổng hợp kết quả của từng phần hành đó là giai đoạn chuẩn bị hoàn thành kiểm toán. Giai đoạn này gồm các bước dưới đây:

1. Xem xét các khoản công nợ ngoài dự kiến.

Trong thực tế có những sự kiện đã phát sinh trong năm đó có thể dẫn đến sự tăng các khoản công nợ hoặc thiệt hại mà tại thời điểm khóa sổ vẫn chưa xác định là có xảy ra không?

Ví dụ: khách hàng đưa đơn kiện về chất lượng sản phẩm của công ty chưa đạt tiêu chuẩn chất lượng nhưng sự việc chưa kết thúc. Nghĩa vụ của công ty đối với khách hàng có thực hiện hay không còn tùy thuộc vào phán quyết của tòa án, nằm ngoài tầm kiểm soát của đơn vị.

Có những khoản sau thuộc công nợ ngoài dự kiến:

• Kiện tụng do xâm phạm quyền sử dụng, trách nhiệm pháp lý với sản phẩm.

• Tranh chấp với cơ quan thuế.

• Các bảo lãnh về công nợ với cơ quan khác ( IAS 07 yêu cầu phải công bố)

Ngoài ra đơn vị có thể kí các cam kết đặc biệt và chúng thường có mối quan hệ với công nợ ngoài dự kiến.

Ví dụ: cam kết mua hàng với giá cố định (duy trì mua hàng với giá ấn định trước bất chấp biến động về giá trong tương lai). Cam kết này có thể khiến doanh nghiệp có lợi khi giá sản phẩm trong tương lai có xu hướng cao hơn giá đã kí trước, nhưng sẽ dẫn tới 1 công nợ không biết trước được.

Một số thủ tục kiểm toán có thể sử dụng để tìm các khoản công nợ ngoài dự kiến là :

• Trao đổi với người quản lý về khả năng có các khoản công nợ ngoài dự kiến. Cách này chỉ có hiệu quả với những nhà quản lý không có ý đồ che dấu thông tin cung cấp, còn đối với những người có ý đồ gian lận thì kiểm toán viên phải xem xét và thực hiện 1 số thủ tục bổ sung.

• Yêu cầu đơn vị cung cấp thư giải trình cam kết

• Yêu cầu luật sư hoặc tư vấn pháp lý của đơn vị cung cấp thư xác nhận có:

+ Nội dung của vụ kiện hoặc bất đồng

+ Đánh giá hậu quả

+ Đánh giá khả năng thiệt hại

• Xem xét biên bản họp hội đồng quản trị để biết được những hoạt động vụ kiện quan trọng

• Cuối cùng, kiểm toán viên đánh giá tầm quan trọng của khoản công nợ và nội dung cần thiết công bố.

Nếu khả năng ít hoặc nhỏ thì không nhất thiết phải công bố trên thuyết minh báo cáo tài chính, còn nếu có tính trọng yếu thì thông báo trên thuyết minh báo cáo tài chính. Tham khảo chuẩn mực IAS 37