PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài.

Ngân sách nhà nước là một phạm trù kinh tế mang tính chất lịch sử, bao giờ cũng gắn liền với sự xuất hiện của nhà nước và sự tồn tại, phát triển của kinh tế hàng hóa, tiền tệ. Nó bao gồm toàn bộ các khoản, thu chi của nhà nước được cơ quan có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong 1 năm để đảm bảo thực hiện chức năng và nhiệm vụ của nhà nước. Ngân sách nhà nước là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội, là công cụ định hướng hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích thích phát triển sản xuất kinh doanh và chống độc quyền, giải quyết các vấn đề xã hội, góp phần ổn định thị trường, chống lạm phát, bình ổn giá cả thị trường hàng hóa… Năm 1996, Luật Ngân sách nhà nước ra đời đánh dấu 1 bước tiến quan trọng trong phương pháp điều hành tài khóa. Tuy nhiên, trong công tác điều hành, thực hiện dự toán ngân sách nhà nước trên thực tế vẫn còn bộc lộ một số hạn chế. Cụ thể trong năm 2009, thu ngân sách nhà nước cả năm đạt 390.650 tỷ đồng, bằng 100,2% dự toán và chi ngân sách nhà nước ước đạt 533.000 tỷ đồng, tăng 8,5% so với dự toán. Vì vậy số bội chi ngân sách nhà nước là 142.350 tỷ đồng. Với mức bội chi như trên thì dư nợ chính phủ khoảng 40% GDP. Đến thời điểm hiện nay trong một số bộ ngành địa phương vẫn còn tình trạng lãng phí ở một số lĩnh vực như: Đầu tư xây dựng cơ bản, phúc lợi xã hội, thậm chí có những trường hợp do động cơ tham những dẫn đến các vi phạm về quản lý, kéo theo hậu quả lãng phí ngân sách nhà nước… Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do: Thất thu thuế nhà nước, đầu tư kém hiệu quả, mức cung tiền của Ngân hàng nhà nước với nền kinh tế, tỷ giá hối đoái, nhập siêu,… Bởi vậy, sử dụng ngân sách như thế nào cho hợp lý là một vấn đề cần được giải quyết.

Xã Hòa An là một xã miền núi. Được thành lập sau giải phóng, dân cư chủ yếu là dân miền Trung di dân từ những năm 60 của thế kỷ trước và đồng bào dân tộc tại chỗ. Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của kinh tế huyện, nền kinh tế của xã đã có những tiến triển mạnh mẽ, đời sống nhân dân được cải thiên rõ rệt, cơ sở hạ tầng từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, song song với quá trình phát triển, là sự xuất hiện những bất cập trong quá trình sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn xã làm hạn chế sự phát triển chung nền kinh tế của xã. Cụ thể trong năm 2009, thu ngân sách trên địa bàn là 824.746.405 đồng, chi ngân sách là 3.646.891.911 đồng. Do vậy những khoản thu không đáp ứng được những khoản chi, từ đó dẫn đến tình trạng sử dụng ngân sách nhà nước chưa hợp lý, một số cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống nhân dân chưa đạt hiệu quả cao. Để góp phần tháo gỡ một phần khó khăn, vướng mắc cho Ủy ban nhân dân xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk. Dưới sự hướng dẫn của thầy giáo – Th.s Nguyễn Ngọc Thắng và cô giáo - Th.s Nguyễn Trịnh Thanh Nguyên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “Tình hình quản lý và sử dụng ngân sách Nhà nước của xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk năm 2009 – 2010” để làm chuyên đề nghiên cứu của mình.

Vì đề tài có phạm vi rộng, với thời gian và trình độ chuyên môn có nhiều hạn chế, mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy, cô và các bạn để đề tài được hoàn thiện hơn.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

- Nghiên cứu tình hình quản lý và sử dụng ngân sách của xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk.

- Tìm hiểu thuận lợi và khó khăn trong thu chi ngân sách nhà nước ở xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk.

- Đề xuất giải pháp thu, chi ngân sách nhà nước nhắm nâng cao hiệu quả việc quản lý và sử dụng ngấn sách nhà nước tại xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

- Nghiên cứu thực trạng và tình hình sử dụng ngân sách nhà nước tại địa bàn xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk và các vấn đề liên quan.

1.4. Phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Phạm vi về thời gian

Lấy số liệu trong năm 2009 và 6 tháng đầu năm của năm 2010 thông qua biên bản thẩm định số liệu quyết toán thu chi của ban tài chính xã.

1.4.2. Phạm vi về không gian

Địa bàn xã Hòa An, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk

PHẦN THỨ HAI

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:

2.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nước.

Luật ngân sách nhà nước đã được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khi IX kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 20/3/1996 có ghi: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ khoản thu chi của nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước”.

Xét về phương diện pháp lý: Ngân sách nhà nước là một đạo luật dự trù các khoản thu chi, chi tiền của nhà nước trong một thời gian nhất định, thường là một năm. Đạo luật này được các cơ quan lập pháp của quốc gia đó ban hành.

Xét về bản chất kinh tế: Mọi hoạt động của ngân sách nhà nước đều là hoạt động phân phối các nguồn tài nguyên quốc gia. Ngân sách nhà nước thực hiện mối quan hệ phân phối. Đó là hệ thống quan hệ kinh tế giữa một bên là Nhà nước một bên là các tổ chức kinh tế, xã hội, các tầng lớp dân cư.

Về tính chất xã hội: Ngân sách nhà nước luôn là một công cụ kinh tế thuộc nội dung ngân sách nhà nước, nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

Trong cơ chế thị trường, quan hệ kinh tế thuộc nội dung ngân sách nhà nước chỉ có thể phát sinh, phát triển trên cơ sở vận động không ngừng của các cơ quan tiền tệ trong quá trình sản xuất và lưu thông hàng hóa. Tính chất, quy mô, mức độ hiệu quả của quá trình vận động tiền đề vật chất quan trọng nhất của ngân sách nhà nước. Sẽ không có một ngân sách lành mạnh nếu như sự vận động của các quan hệ tiền tệ trong quá trình sản xuất và lưu thông hàng hóa bị ách tắc hoặc bị biến dạng theo xu thế không có lợi, làm tổn thương đến sự vận động của hàng hóa. Tuy nhiên cần cũng cần phải nhận thấy rằng: Trong mối quan hệ giữa ngân sách nhà nước với sự vận động của các đơn vị tiền tệ nảy sinh trong lĩnh vực sản xuất, lưu thông hàng hóa, các quan hệ tiền tệ thuộc nội dung ngân sách nhà nước hoàn toàn không mang tính thụ động mà có ảnh hưởng tích cực trở lại. Sự ảnh hưởng đó hoàn toàn phụ thuộc vào việc nhà nước sử dụng ngân sách làm công cụ quan trọng trong điều chỉnh vĩ mô của nền kinh tế, xã hội. 2.1.2 Các đặc trưng của ngân sách xã.

Ngân sách xã là một cấp trong hệ thống ngân sách nhà nước nên nó cũng mang đầy đủ những đặc điểm chung của ngân sách nhà nước; thêm vào đó là đặc điểm riêng tạo nên sự khác biệt căn bản với các cấp ngân sách khác.

+ Đặc điểm chung:

- Hoạt động của ngân sách xã luôn gắn chặt với hoạt động của chính quyền Nhà nước cấp xã

- Quản lý ngân sách xã nhất thiết phải tuân theo một chu trình chặt chẽ và khoa hoc.

- Phần lớn các khoản thu, chi của ngân sách xã được thực hiện theo phương thức phân phối lại và không hoàn trả một cách trực tiếp.

+ Đặc điểm riêng

Hiện nay ngân sách Việt Nam bao gồm 4 cấp. Tuy chức năng, nhiệm vụ giống nhau, phạm vi và qui mô hoạt động có khác nhau nhưng ngân sách xã có đặc điểm riêng; đó là: ngân sách xã vừa là một cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống ngân sách nhà nước, vừa là một đơn vị trực tiếp sử dụng kinh phí. Đặc điểm riêng này có ảnh hưởng không nhỏ đến việc thiết lập các chính sách trong quản lý ngân sách xã

2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến thu chi ngân sách nhà nước

2.1.3.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước

Thu nhập GDP bình quân đầu người;

Tỷ suất doanh lợi trong nền kinh tế;

Tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên;

Tổ chức bộ máy thu ngân sách.

2.1.3.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chi ngân sách nhà nước

Chế độ xã hội là nhân tố cơ bản;

Sự phát triển của lực lượng sản xuất;

Khả năng tích lũy của nền kinh tế;

Mô hình tổ chức bộ máy của nhà nước và những nhiệm vụ kinh tế, xã hội của nhà nước trong từng thời kỳ.

2.1.4 Vai trò của ngân sách nhà nước trong cơ chế thị trường.