I. Khái niệm chung

1. Giai đoạn nguy cơ

2. Giai đoạn phát triển

3. Giai đoạn sự cố

4. Nguyên nhân

II. Phân loại tai biến môi trường.

1. Tai biến môi trường

2. Thiên tai

3. Tham hoạ môi trường

4. Tai biến sinh thái

5. Tai biến khi hậu thuỷ văn

6. Tai biến địa động lực

III. Ứng xử tai biến môi trường

1. Dự báo

2. Ứng xử tai biến môi trường

I. KHÁI NIỆM CHUNG.

Ta biết rằng môi trường bao gồm tất cả các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo có quan hệ mật thiết với nhau bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.

Tai biến môi trường là các sự cố hoặc rủi ro trong quá trình vận hành của bộ máy môi trường có thể do hoạt động của con người hoặc biến đổi bất thường của tự nhiên. Nó cũng là quá trình phản ánh tính nhiễu loạn, tính bất ổn định của hệ thống và thường gồm 3 giai đoạn:

1. Giai đoạn nguy cơ: (hay giai đoạn hiểm hoạ).

Tồn tại các yếu tố hiểm hoạ nhưng chưa gây mất ổn định cho hệ thống.

2. Giai đoạn phát triển:

Tập trung và gia tăng các yếu tố tai biến, xuất hiện trạng thái mất ổn định nhưng chưa vượt qua ngưỡng an toàn của hệ thống môi trường.

3. Giai đoạn sự cố:

Trạng thái mất ổn định đã vượt qua ngưỡng an toàn của hệ thống gây ra các thiệt hại không mong đợi cho con người (như về yếu tố sức khoẻ, tính mạng, sản nghiệp).

Ví dụ: Chất thải từ công ty Supe Phốt phát và hoá chất Lâm Thao (Phú Thọ) đã ra ngoài và hoà tan trong nước ngầm, lâu nay được tích tụ trong đất đá, khó tẩy rửa do công ty xây đập ngắn xỉ tràn nhưng không hiệu quả.

+ Ở giai đoạn nguy cơ: Các chất độc được thải ra và bắt đầu ngấm vào đất, đá, nước ngầm nhưng nồng độ thấp, chưa biểu hiện rõ rệt ra môi trường.

+ Giai đoạn phát triển: do quá trình tích tụ lâu ngày nồng độ hoá chất gia tăng, ngấm sâu trong mạch nước ngầm, và có ảnh hưởng rõ rệt đến sức khoẻ người dân quanh vùng.

+ Giai đoạn sự cố: nồng độ chất độc vượt qua giới hạn cho phép thể hiện những người dân ở vùng Thạch Sơn - sử dụng nguồn nước nhiễm độc đã bị ung thư như ung thư tóc, ung thư móng tay, ung thư máu…

*Tai biến môi trường : có thể là thiên tai hoặc là sự cố:

-Là thiên tai nếu nó được gây ra do quá trình tự nhiên.

-Là sự cố nếu nó được gây ra do quá trình nhân tạo.

Tuy nhiên trên thực tế các tai biến đều xảy ra do cả quá trình tự nhiên và nhân tạo.

Ví dụ: Một trận bão lớn đi qua gây vỡ đê, vỡ tàu thuyền thiệt hại về người,…

+ Về nguyên nhân tự nhiên do bão lớn là một hiện tượng tự nhiên.

+ Về nguyên nhân nhân tạo do các công trình xây dựng chất lượng kém, do tư tưởng chủ quan của con người không có biện pháp phòng chống kịp thời.