I/ Phần mở đầu:

Giai đoạn 2002 – 2006 là giai đoạn đánh dấu bước phát triển tương đối cao và ổn định của nước ta trong thời kỳ đổi mới và thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quả độ lên chủ nghĩa xã hội.

Năm 2002 là năm nước ta đạt được tốc độ tăng trưởng cao sau ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính 1997 – 1998 của khu vực, với tốc độ tăng trưởng 7,04%, thu nhập bình quân đầu người đạt 386 nghìn đồng/ tháng, đây chẳng những là năm thứ 3 liên tiếp duy trì được đà tăng trưởng kinh tế ( năm 1999 là 4,77%; năm 2000 là 6,79%; năm 2001 đạt 6,84%), mà còn là năm đầu tiên hoàn thành được mục tiêu kinh tế - xã hội quan trọng bậc nhất này ( mục tiêu kế hoạch đề ra là tăng 7,0 – 7,3%) sau nhiều năm lien tục nỗ lực phấn đấu nhưng không thành công, mở ra hi vọng thực hiện được mục tiêu tăng trưởng bình quân 7,5%/năm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2001 – 2005. Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong lĩnh vực thương mại xuất nhập khẩu nhưng trong những tháng cuối năm xuất khẩu của nước ta đã tăng đột biến đạt 16,53 tỉ USD tăng 10% so với năm 2001. Trong đó,kim ngạch xuất nhập vào thị trường Mỹ tăng vọt gần gấp hai lần (đạt khoảng 2 tỷ USD so với 1,065 tỷ USD năm 2001). Bên cạnh việc gia tăng ở nhiều mặt hàng khác, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng dệt may chẳng những lần đầu tiên đạt được, mà còn vượt xa ngưỡng 2 tỷ USD ( khoảng 2,6 tỷ USD) và mặt hàng thủy sản cũng có nhiều khả năng đạt ngưỡng này (đạt khoảng 2,05 tỷ USD) Mặc dù chỉ còn chỉ số giá tiêu dung trong năm tăng đến mức cao nhất theo dự kiến là 4,0% nhưng với những thành tựu đã đạt được, cho ta thấy một triển vọng phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn sau.

Năm 2004, tốc độ tăng trưởng của nước ta đạt tới mức 7,7% cao nhất trong vòng 8 năm trở về trước, thu nhập bình quân đầu người 1 tháng tăng 25,3% so với năm 2002 đạt 484 nghìn đồng. Lần đầu tiên kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta đạt 26 tỷ USD, tăng 28,9% so với cùng kì năm trước với 6 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, trong đó có 2 mặt hàng mới là sản phẩm gỗ và điện tử - máy tính. Cùng với điều này thì thu hút vốn đầu tư nước ngoài cũng đạt mức cao nhất trong vòng 7 năm qua, có 679 dự án đầu tư mới với vốn đăng ký 2,084 tỷ USD ( tăng 4,6%), 458 dự án xin tăng vốn với mức 1,935 tỷ USD. Năm 2004, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt doanh thu 18 tỷ USD, nộp ngân sách nhà nước 800 triệu USD. Với việc Việt Nam đạt nhiều thành công trong chính sách kinh tế đối ngoại, khẳng định đường lối kinh tế mở cửa hội nhập. Trong năm đã kết thúc vòng đàm phán gia nhập WTO với một số đối tác quan trọng như EU và một số nước khác. Đây là những bước khởi đầu đáng mừng cho quá trình gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Tuy nhiên đây cũng là năm bắt đầu cho một thời nước ta đạt tỷ lệ lạm phát tương đối cao, chỉ số giá tiêu dùng tăng 9,5% trong đó lương thực, thực phẩm tăng 15%.

Năm 2006, tổ chức thương mại thế giới (WTO) đã chính thức thông qua việc Việt Nam gia nhập và trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức này, sau 11 năm với các cuộc đàm phán cả song phương lẫn đa phương với tất cả các thành viên của tổ chức này. Với kết quả này đã tạo cho Việt Nam những cơ hội và thách thức mới trên con đường phát triển kinh tế. Vượt xa kế hoạch và cả con số dự báo, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam năm 2006 đã đạt con số kỷ lục 10,2 tỷ USD. Theo Cục đầu tư nước ngoài, vốn của các dự án cấp mới đã đạt được hơn 7,6 tỉ USD, còn lại là vốn của các dự án đang hoạt động xin tăng vốn. Trong khi trước đó mức dự báo thu hút FDI của năm 2006 là 6,5 tỷ USD. Đóng góp vào sự phát triển kinh tế chung là xuất khẩu của nước ta đạt mức kỉ lục trên 39,6 tỉ USD vượt 4,9% so với kế hoạch và tăng 22,1% so với năm 2005. Với tốc độ tăng trưởng 8,17%, mức sống dân cư đã tăng lên đáng kể đạt 636 nghìn đồng/ 1 người/ 1 tháng, tăng 31% so với năm 2004 và 78% so với năm 2002. Đây cũng là năm đánh dấu sự thành công trong việc kiềm chế mức lạm phát cao trong nhiều năm trước. Với mức tăng CPI chỉ là 6.6% thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng kinh tế mục tiêu đã được Quốc hội đề ra từ đầu năm, cũng là mức khả quan nhất trong vòng 3 năm qua (năm 2005 là 8,4%, năm 2004 là 9,5%).

Như vậy với tình hình phát triển kinh tế trong giai đoạn 2002 – 2006, đã làm cho mức sống của người dân trong giai đoạn này có sự thay đổi đáng kể. Để thấy rõ hơn điều này chúng ta sẽ đi vào phân tích sự biến động của 5 nhóm hộ gia đình chia theo thu nhập trong giai đoạn 2002 – 2006 qua bộ số liệu VHLSS 2002 – 2006