TÓM TẮT: Nghiên cứu này nhằm xác định mức độ áp dụng nguyên lý quản lý theo định

hướng thị trường trong các doanh nghiệp thuộc ngành Cơ khí tại Tp. HCM, đồng thời tìm hiểu

tác động của năm thành phần của quản lý theo định hướng thị trường lên kết quả kinh doanh

của các doanh nghiệp này. Kết quả thống kê cho thấy mức độ áp dụng nguyên lý quản lý theo

định hướng thị trường tại các doanh nghiệp trong ngành cơ khí Tp.HCM hiện nay khá tốt, cao

nhất là thành phần Định hướng khách hàng và thấp nhất là thành phần Định hướng cạnh

tranh. Phân tích hồi quy cho thấy trong năm thành phần của nguyên lý quản lý theo định

hướng thị trường thì bốn thành phần có ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp

là Định hướng khách hàng, Định hướng cạnh tranh, Ứng phó nhạy bén và Phối hợp chức

năng.

Từ khóa: Định hướng thị trường, kết quả kinh doanh, ngành Cơ khí.

1. GIỚI THIỆU

Với chính sách phát triển nền kinh tế theo định hướng thị trường có sự quản lý của Nhà

nước, GDP tăng trưởng bình quân 7% – 8%/ năm. Tuy nhiên, từ góc độ doanh nghiệp, nguyên

lý quản lý theo định hướng thị trường vẫn chưa được phát triển một cách tương xứng (Phạm

Minh Hạc và Phạm Thanh Nghị, 2006). Đây là một thách thức lớn cho các doanh nghiệp trong

bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế WTO.

Ở một số nước có nền kinh tế phát triển như Mỹ, Úc, New Zealand và nước có nền kinh tế

đang phát triển như Trung Quốc đã có những nghiên cứu nhằm tìm ra mối quan hệ giữa Định

hướng thị trường và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Cụ thể, một số nghiên cứu tìm thấy

tác động tích cực của Định hướng thị trường lên kết quả kinh doanh của doanh nghiệp như

nghiên cứu của Kohli & Jaworski (1993), Deng & Dart (1994), Gray & ctg (1998) Những

nghiên cứu này cho thấy có một sự tương quan đáng kể giữa hai yếu tố, từ đó giúp những nhà

quản lý doanh nghiệp có một sự quan tâm xứng đáng đối với việc áp dụng nguyên lý quản lý

theo định hướng thị trường trong việc điều hành và quản lý doanh nghiệp của mình. Tuy vậy,

đối với Việt Nam vẫn chưa có nhiều nghiên cứu chính thức về vấn đề này, đặc biệt là đối với

ngành cơ khí, một ngành được xem là ngành công nghiệp trọng điểm trong chiến lược phát

triển nền kinh tế của Việt Nam sắp tới.

Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu ảnh hưởng của Định hướng thị trường lên kết quả kinh

doanh của các doanh nghiệp trong ngành cơ khí thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó giúp các

doanh nghiệp nhận ra vai trò của mỗi thành phần trong Định hướng thị trường đối với kết quả

kinh doanh và có những định hướng chiến lược kinh doanh phù hợp.

2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1.Định hướng thị trường (Market Orientation)

Định hướng thị trường (Market Orientation) là một trong những khái niệm quan trọng

nhất của tư tưởng tiếp thị hiện đại. Thuật ngữ định hướng thị trường được biết đến đầu tiên ở

các nước phát triển từ những năm 1957 – 1960 nhưng mới chỉ dừng trong phạm vi lý thuyết,

học thuật thuần túy (McKitterich, 1957; Kelton, 1959; Levitt, 1960 – Deng & Dart, 1994 đã

Science & Technology Development, Vol 10, No.08 - 2007

Trang 34

dẫn). Sau đó, từ năm 1990 trở đi, các doanh nghiệp bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến khái niệm

này dưới góc độ ứng dụng. Nổi bật là hai tác giả Kohli & Jaworski (1990) và Narver & Slater

(1990) đã cụ thể hóa nội dung của Định hướng thị trường.

- Kohli & Jaworski (1990) quan niệm rằng “Định hướng thị trường” là thuật ngữ chỉ sự

triển khai ứng dụng của tư tưởng tiếp thị. Các tác giả này định nghĩa Định hướng thị

trường là quá trình tạo ra các thông tin thị trường có liên quan đến nhu cầu hiện tại và

tương lai của khách hàng; sự tổng hợp và phổ biến các thông tin đó đến các đơn vị

chức năng; hoạch định và triển khai có sự phối hợp đồng bộ giữa các đơn vị chức năng

trong doanh nghiệp để ứng phó với các cơ hội thị trường.

- Narver & Slater (1990) xem Định hướng thị trường là một loại văn hóa doanh nghiệp.

Nó là nền tảng cho các hoạt động cần thiết nhằm tạo ra giá trị tốt hơn cho khách hàng,

từ đó dẫn đến sự thành công của doanh nghiệp.

2.2.Định hướng thị trường và kết quả kinh doanh của DN

Các hoạt động tiếp thị (marketing) như nhận diện và thỏa mãn nhu cầu khách hàng;

nghiên cứu thị trường về phân khúc, định vị; phát triển sản phẩm v.vv để đạt được mục tiêu

của tổ chức thì vai trò của Định hướng thị trường không những nhấn mạnh đến việc hoàn

thành các mục tiêu của tổ chức mà còn nâng cao kết quả kinh doanh của doanh nghiệp (Narver

& Slater, 1990; Kimery & Rinehart, 1998; Kohli & Jaworski, 1990; Slater & Narver, 1994).

Kimery & Rinehart (1998) nhận thức được việc thực hiện khái niệm tiếp thị sẽ tốt hơn nếu

tập trung khảo sát vai trò của các thành phần: khách hàng, đối thủ cạnh tranh, nhà cung cấp,

v.v ảnh hưởng như thế nào đến kết quả kinh doanh. Hầu hết các nghiên cứu đều chỉ rõ được

mối quan hệ tích cực giữa Định hướng thị trường và kết quả kinh doanh (Deshpande, 1993;

Jaworski & Kohli, 1993; Deng & Dart, 1994; v.v ).

Narver & Slater (1990) và Kohli & Jaworski (1990) chỉ dựa vào thang đo Định hướng thị

trường để chứng minh mối quan hệ của Định hướng thị trường – Kết quả kinh doanh. Dawes

(2000) thừa nhận sự ảnh hưởng của các thành phần Định hướng thị trường lên kết quả kinh

doanh là như nhau. Trong quá trình nghiên cứu, Greenley (1995a) không tìm ra được sự khác

biệt quan trọng nào về kết quả kinh doanh đối với các nhóm Định hướng thị trường khác nhau.

Hai nghiên cứu tìm ra được sự ảnh hưởng của thành phần cạnh tranh cao hơn các thành phần

khác của Định hướng thị trường là nghiên cứu của Dawes (2000) và Kumar & Subramanian

(2000)