Chương i

cơ sở lý luận chung về quan hệ thương mại

Việt nam- Hoa kỳ

I. những xu hướng kinh tế thế giới trong giai đoạn hiện nay

1. xu thế toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế thế giới

Ngày nay, nền kinh tế thế giới là một chỉnh thể thống nhất, nó là một thể hữu cơ của nền kinh tế của các quốc gia trên thế giới. Sự thống nhất của nền kinh tế quốc gia thành một nền kinh tế thế giới thống nhất đó cũng phù hợp với sự phát triển của quá trình phân công lao động vượt ra khỏi biên giới của các quốc gia. Cùng với quá trình phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ trên toàn thế giới đã thúc đẩy quá trình phân công lao động quốc tế diễn ra càng mạnh mẽ hơn. Quá trình phân công lao động quốc tế là nguồn gốc của sự hình thành các mối quan hệ thương mại quốc tế và nguồn gốc của toàn cầu hoá. Trong lịch sử kinh tế thế giới cho tới tận bây giờ đã chứng minh rằng, không một quốc gia nào hiện đang có nền kinh tế hoàn toàn không có quan hệ với bên ngoài. Các quốc gia muốn phát triển thì nhất định phải tham gia vào quá trình phân công lao động quốc tế. Quá trình này là một quy luật không thể phủ định nó được.

Dưới xu thế này, biên giới kinh tế của các quốc gia sẽ càng giảm do hàng rào thuế quan và phi thuế quan sẽ bị bãi bỏ dần, một nền kinh tế toàn cầu không biên giới sẽ xuất hiện, các mối quan hệ tuỳ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế quốc gia sẽ phát triển, các thể chế kinh tế toàn cầu sẽ hình thành vv. Trong điều kiện đó , một nền kinh tế muốn không lệ thuộc vào bên ngoài, muốn đảm bảo lấy các nhu cầu thiết yếu, chắc chắn là sẽ không có chỗ đứng chân. Một nền kinh tế phát triển hiệu quả sẽ phải là một nền kinh tế gồm những ngành có lợi thế cạnh tranh cao và đương nhiên là phải tuỳ thuộc vào thị trường thế giới.

Trong điều kiên đó, mô hình phát triển kinh tế theo hướng hội nhập nền kinh tế quốc tế đang xuất hiện. Mô hình này khác hẳn với mô hình kinh tế hướng nội: một bên lấy thị trường toàn cầu trong đó thị trường quốc gia làm căn cứ để phát triển các ngành kinh tếcó lợi thế tranh cạnh, một bên lấy thị trường trong nước làm căn cứ để phát triển những ngành đáp ứng nhu cầu chủ yếu của đất nước không tính tới các lợi thế cạnh tranh quốc tế. Đương nhiên là việc xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ trong mô hình phát triển theo hướng hội nhập quốc tế cũng khác với cách hiểu độc lập tự chủ trong mô hình kinh tế hướng nội.

Trong mô hình kinh tế có tính tới xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế, các quốc gia không dại gì xây dựng ra một cơ cấu kinh tế hoàn chỉnh và ngày một hoàn chỉnh cũng không có. Ta có thể lấy ngành sản xuất ôtô là vídụ: không một quốc gia Châu âu nào kể cả cộng hoà liên bang Đức có thể sản xuất 100% các linh kiện của ôtô, vì làm như vậy là một dại dột không có hiệu quả. Các quốc gia sản xuất ôtô chỉ sản xuất khoảng 30%- 40% các linh kiện, những sản phẩm có lơị thế nhất, còn lại là họ nhập khẩu của các nước khác. Ngay công ty Boing của Hoa kỳ cũng đã nhập khẩu hàng loạt linh kiện từ hàng chục quốc gia khác hoặc ngay cả các quốc gia có nhiều ngành công nghiệp nền tảng khá phát triển như Nhật Bản mà vẫn phụ thuộc vào bên ngoài một cách đáng sợ. Nhật Bản phải nhập 100% dầu mỏ để có ngành hoá dầu và năng lượng điện, nhập khẩu phần lớn quặng sắt để có ngành luyện kim, nhập khẩu phần lớn bằng phát minh sáng chế để có ngành công nghiệp chế tạo. Nếu có chiến tranh xâỷ ra, các hoạt động nhập khẩu này chỉ ngừng trệ một vài tuần thôi thì những ngành công nghiệp trên sẽ hoàn toàn tế liệt và nền kinh tế Nhật Bản làm sao tránh khỏi chấn động và tổn thất. Nếu sợ sự phụ thuộc này, nước nhật sẽ không thể phát triển được. Nhưng để bù lại Nhật Bản lại xuất khẩu ôtô, hàng điện tử và nhiều loại hàng chất lượng cao khác, buộc các quốc gia khác lệ thuộc vào nhật về các mặt hàng này. chính mối quan hệ lệ thuộc lẫn nhau này đã làm cho nền kinh tế Nhật Bản có thể đứng vững ngay cả trong cuộc khủng hoảng dầu lửa đã xẩy ra trong những năm 70.

Nói tóm lại, xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế đang trở lên phổ biến và nó đem lại ích to lớn cho các quốc gia nếu biết phát huy những lợi thế cạnh tranh của mình. Đối với nước ta, để phát triển được thì không có con đường nào khác là phải tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, lợi ích từ quá trình hội nhập kinh tế quốc tế được chứng minh từ những thành tựu mà nền kinh tế nước ta đạt được trong giai đoạn vừa qua- từ sau quá trình đổi mới