Như chúng ta đã biết, thị trường hàng hóa nói chung và những thị trường như thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán… nói riêng luôn chứa đầy những rủi ro mà các chủ thể tham gia trên thị trường khó có thể lường hết được. Xuất phát từ những rủi ro đó, đã cho ra đời những công cụ tài chính được gọi là công cụ phái sinh. Chứng khoán phái sinh ra đời thực hiện nhiều mục tiêu như phân tán rủi ro, đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận hoặc bảo vệ lợi nhuận. Vậy chứng khoán phái sinh là gi?

Có nhiều định nghĩa về chứng khoán phái sinh nhưng chúng ta có thể phát biểu: Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào giá trị của hàng hóa cơ sở. Chứng khoán phái sinh sẽ k có sự tồn tại nếu k có sự tồn tại của hàng hóa cơ sở.

Trên thị trường Việt Nam nơi mà thị trường chứng khoán mới chính thức đi vào hoạt động được khoảng 1 thập kỉ, chứng khoán phái sinh chưa thực sự phổ biến. Nhưng trên thế giới các nước có thị trường chứng khoán phát triển thì chứng khoán phái sinh lại là những công cụ cực kì phổ biến và hữu ích. Chúng ta cùng tìm hiểu về loại công cụ tài chính này và lấy hàng hóa cơ sở là chứng khoán

I.CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG CKPS

Bất kì sự thay đổi nào về cung và cầu trên thị trường đều ảnh hưởng đến giá của chứng khoán. Chúng ta có thể chia chủ thể tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh thành 2 nhóm: nhóm chủ thể phòng ngừa rủi ro và nhóm chủ thể đầu cơ.

1.Nhóm chủ thể phòng ngừa rủi ro(Hedgers) Đây là những chủ thể cố gắng giảm thiểu những rủi ro mà họ phải đối mặt từ sự thay đổi giá chứng khoán trong tương lai thông qua việc mua hay bán các chứng khoán phái sinh. Công cụ phái sinh có thể giúp chủ thể chốt được mức giá hay chi phí mà họ sẽ thanh toán hay nhậnđược từ 1 tài sản cơ sở. Điều này có ý nghĩa quan trọng đặc biệt đối với những hợp đồng có giá trị giao dịch lớn.

2.Nhóm chủ thể đầu cơ ( speculators)

Nhà đầu cơ tham gia trên thị trường với mục địch là chấp nhận rủi ro để tìm kiếm lợi nhuận. Để tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá, các nhà đầu cơ thực hiện phan tích thị trường nhằm cố gắng dự báo xu hướng biến động giá chứng khoán để tham gia vào thị trường.

Môt lí do khác khiến những nhà đầu cơ quan tâm đến thị trường chứng khoán phái sinh là tác dụng đòn bẩy của công cụ tài chính này. Đối với những công cụ như quyền chọn hay hợp đồng tương lai, nhà đầu cơ chỉ phải bỏ ra 1 số tiền đầu tư khá nhỏ so với giá trị hợp đồng mà họ thực hiện. Trường hợp giá biến động thuận lợi, lợi nhuận họ nhận được sẽ gia tăng đáng kể và ngược lại trong trường hơp bất lợi