Về mặt lý luận, thị trường lao động có thể được hiểu là không gian trao đổi hàng hoá sức lao động. Bất kỳ ở đâu có giao dịch mua bán loại hàng hoá "đặc biệt" này thì ở đó có thị trường lao động. Thị trường lao động là một phạm trù kinh tế - x• hội, bao gồm một cơ chế x• hội tiến triển riêng biệt, thực hiện đồng bộ những quan hệ lao động x• hội xác định, thúc đẩy việc xác lập và tuân theo sự cân bằng các quyền lợi giữa người lao động và người sử dụng sức lao động đó.

Thị trường lao động là một phần cấu thành phức tạp và không thể tách rời của nền kinh tế thị trường. Nó cũng giống như thị trường hàng hoá khác là chịu sự tác động của quy luật cung - cầu, quy luật giá trị và quy luật cạnh tranh. Tuy nhiên, thị trường lao động có những điểm khác biệt các loại thị trường khác ở tính chất đặc biệt của hàng hoá sức lao động; sức lao động không thể tách riêng khỏi người cung cấp dịch vụ (người lao động). Tham gia vào thị trường lao động ngoài người có sức lao động và người sử dụng lao động còn có Chính phủ với vai trò điều tiết các hoạt động của thị trường để đạt các mục tiêu x• hội.

Cùng với việc phát triển các loại thị trường khác, việc phát triển thị trường lao động hiện được Đảng và Nhà nước ta coi là hướng đi không thể thiếu để thực hiện chuyển đổi nền kinh tế nước ta sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tuy nhiên, trong điều kiện nước ta hiện nay, việc định ra các giải pháp nhằm thúc đẩy và hoàn thiện hoạt động của thị trường lao động còn đang là điều mới mẻ. Thêm nữa, do tính chất đặc biệt (vừa mang đặc điểm kinh tế, vừa mang đặc điểm x• hội) của loại hàng hoá sức lao động, nên các biện pháp thúc đẩy sự phát triển của thị trường này cần phải được xác định sao cho vừa đảm bảo được tính hiệu quả kinh tế (phân bổ tối ưu nguồn lực lao động) vừa đảm bảo tính công bằng x• hội (quyền lợi của người lao động và người sử dụng lao động). Tất cả những điều đó cho thấy rằng đây là một bài toán không dễ dàng tìm được ngay lời giải.