1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

Cùng với sự phát triển của dịch vụ bưu chính viễn thông, dịch vụ thông tin di động đã phát triển với tốc độ rất nhanh và đã trở thành một trong những dịch vụ thiết yếu trong đời sống xã hội của toàn nhân loại. Ngày nay ở các nước phát triển số thuê bao di động đã ngang bằng với số thuê bao cố định nhưng tốc độ phát triển thì nhanh hơn rất nhiều.

Tại thị trường Việt Nam theo số liệu của Bộ bưu chính viễn thông đến cuối năm 2006 số thuê bao di động đãđạt là hơn 17 triệu thuê bao chiếm trên 68% tổng số thuê bao điện thoại và có tốc độ tăng trưởng trung bình từ 25-30% hàng năm. Thị trường Việt Nam với hơn 84 triệu dân và có một nền kinh tế đang tăng trưởng cao và ổn định và cơ cấu dân số trẻ, dịch vụ thông tin di động sẽ có rất nhiều tiềm năng và cơ hội phát triển. Theo báo cáo điều tra thị trường của hãng nghiên cứu thị trường viễn thông HotTelecom, đến năm 2010, mật độ thuê bao di động bình quân trên đầu người phải đạt đến 45% và chiếm gần 90% tổng số thuê bao điện thoại trên toàn quốc.

Thời gian qua, tuy dịch vụ thông tin di động đã phát triển tương đối nhanh ở Việt Nam nhưng chưa tương xứng với tiềm năng của thị trường. Tính đến cuối năm 2006, số thuê bao di động mới chỉ đạt 20 máy trên 100 dân, đây là một chỉ số thấp so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới trong khi nước láng giềng Thái Lan đã đạt đến tỷ lệ 86%. Điều đó đòi hỏi chính phủ và các doanh nghiệp cần phải đổi mới hoạt động và hoạch định chiến lược nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất kinh doanh và mở rộng thị trường.

Trong xu thế chung hội nhập nền kinh tế thế giới, Chính phủ đã tiến hành đổi mới các chính sách theo hướng tự do hoá nền kinh tế. Cùng với xu hưóng đó Chính phủ đã ký các hiệp định song phương và đa phương với các nước trên thế giới. Đặc biệt là hiệp định Thương mại Việt - Mỹ đã đi vào hoạt động có hiệu quả. Thị trường viễn thông Việt Nam trong thời gian tới sẽ có nhiều biến động lớn theo hướng tự do hơn, mở cửa hơn. Đến nay Chính phủ đã cấp giấy phép kinh doanh dịch vụ thông tin di động cho nhiều doanh nghiệp nhằm xoá bỏ độc quyền công ty trong việc kinh doanh dịch vụ thông tin di động đã tồn tại một thời gian dài trong quá khứ ở Việt Nam. Cho đến cuối năm 2006 đã có 6 mạng lưới cung cấp dịch vụ thông tin di động ra thị trường. Theo lộ trình hội nhập trong thời gian tới sẽ có nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động nữa ra đời thuộc nhiều thành phần kinh tế khác nhau, thậm chí có nhiều nhà khai thác viễn thông nước ngoài tham gia vào thị trường thông tin di động Việt Nam bằng nhiều cách gia nhập thị trường khác nhau.

Trong điều kiện và môi trường kinh doanh mới, cạnh tranh ngày càng quyết liệt đòi hỏi các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động trên thị trường Việt Nam phải không ngừng đổi mới hoạt động để nâng cao sức cạnh tranh, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, mở rộng qui mô nâng cao vị thế trên thị trường đảm bảo phát triển bền vững. Do dịch vụ mới phát triển ở Việt Nam nhưng lại đang phát triển với tốc độ rất nhanh nên phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động là một vấn đề mới chưa có đề tài cấp tiến sỹ nào nghiên cứu. Đó là yêu cầu cấp thiết của việc lựa chọn đề tài.

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài

Lĩnh vực dịch vụ thông tin di động đã được các tổ chức, cá nhân thực hiện nhiều nghiên cứu từ trước tới nay, tuy nhiên, các đề tài nghiên cứu chủ yếu xung quanh góc độ phát triển công nghệ, kỹ thuật và mạng lưới. Theo Vụ Công nghệ – Bộ Bưu chính viễn thông, đầu mối về các nghiên cứu của ngành thông tin di động, trong thời gian qua có các đề tài nghiên cứu về dịch vụ thông tin di động như:

- Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng điện từ trường của các thiết bị vô tuyến và xây dựng hướng dẫn đảm bảo an toàn cho con người - Đề tài số 54-04-KHK-RD do Học viện CNBCVT, Viện KHKT Bưu điện thực hiện. Đề tài giải quyết vấn đề khắc phục ảnh hưởng điện từ trường của các thiết bị vô tuyến trong viễn thông, không đề cập đến phát triển kinh doanh của dịch vụ viễn thông

- Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật truyền dẫn vô tuyến dùng anten nhiều phần tử nhằm nâng cao dung lượng, chất lượng các hệ thống thông tin di động. Đề tài số 49-04-KHKT-RD do Học viện CNBCVT, Viện KHKT Bưu điện thực hiện. Đề tài này tập trung nghiên cứu các ứng dụng kỹ thuật truyền dẫn để nâng cao chất lượng dịch vụ thông tin di động, không đề cập đến kinh doanh dịch vụ thông tin di động và phát triển kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

- Nghiên cứu công nghệ mạng riêng ảo di động và khả năng dứng dụng cho mạng viễn thông Việt Nam - Đề tài số 81-04-KHKT-RD do Học viện CNBCVT thực hiện. Đây là một đề tài rất mới về công nghệ mạng riêng ảo di động, một xu hướng mới của các mạng di động. Đề tài tập trung phát triển các khía cạnh kỹ thuật, không đề cập đến kinh doanh dịch vụ.

Cùng nhiều đề tài khác trong tổng cộng gần 20 đề tài nghiên cứu về phát triển dịch vụ thông tin di động, nhưng dưới góc độ phát triển kinh doanh thì chưa có đề tài nghiên cứu nào. Các đề tài trước đây đã thực hiện chủ yếu vẫn xoay quanh việc phát triển công nghệ, dịch vụ, kỹ thuật của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động. Với mong muốn có những nghiên cứu chuyên sâu về nhiều khía cạnh của dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam, tác giả đã chọn đề tài này để tập trung làm rõ cơ sở lý luận cùng thực tiễn và các giải pháp để phát triển kinh doanh cho các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

Mục đích nghiên cứu của đề tài là thông qua việc đánh giá thực trạng tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp thông tin di động ở Việt Nam trong thời gian vừa qua, vận dụng những lý luận về phát triển kinh doanh của doanh nghiệp từ đó đề ra các giải pháp để phát triển cho các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động trong cơ chế thị trường. Nhiệm vụ của luận án là:

 Hệ thống hoá cơ sở lý luận về phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động trong cơ chế thị trường.

 Phân tích, đánh giá tình hình xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh và kết quả phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

 Đề xuất phương hướng và các giải pháp phát triển kinh doanh cho các doanh ngiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động ở Việt Nam trong thời gian tới.

4. Đối tượng phạm vi nghiên cứu của luận án

 Đối tượng nghiên cứu: Lý luận và thực tiễn về phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

 Phạm vi nghiên cứu: Các doanh nghiệp thông tin di động tại Việt Nam, trong đó tập trung nghiên cứu 3 doanh nghiệp có thương hiệu: MobiFone, Vinaphone và Viettel hiện đang chiếm giữ hơn 95% thị phần của thị trường dịch vụ thông tin di động Việt Nam .

5. Phương pháp nghiên cứu của luận án

Luận án sử dụng phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, các phương pháp nghiên cứu kinh tế, phương pháp hệ thống, phương pháp tổng hợp, phân tích so sánh và trừu tượng hoá.

6. Những đóng góp của luận án

Qua quá trình nghiên cứu và phân tích, luận án đã đưa ra những đóng khoa học cho đề tài phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam như sau:

Thứ nhất, luận án đã hệ thống hóa và luận giải một số cơ sở lý luận chủ yếu về phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam. Luận án đã phân chia dịch vụ thông tin di động ra làm 2 nhóm là dịch vụ cơ bản và dịch vụ giá trị gia tăng theo cách tiếp cận quốc tế để phân tích các đặc điểm của loại hình dịch vụ này qua các giai đoạn phát triển của dịch vụ xác lập được quy trình lý thuyết trong kinh doanh dịch vụ thông tin di động của các doanh nghiệp. Qua việc phân tích các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp luận án đã làm rõ được nội hàm và ngoại diên của phát triển kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

Trên cơ sở tổng quan kinh nghiệm phát triển kinh doanh dịch vụ thông tin di động của một số tập đoàn viễn thông lớn trên thế giới như Đức, hàn Quốc và Trung Quốc, luận án đã rút ra được 5 bài học có giá trị tham khảo cho phát triển kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam.

Từ các phân tích và đánh giá đầy đủ và có khao học về thực trạng phát triển kinh doanh của một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam, luận án đã rút ra được những thành tựu nổi bật và những hạn chế cần được khắc phục để phát triển kinh doanh để xác định cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp và kiến nghị

Điểm rất mới của luận án là đã xuất phát từ tầm nhìn dài hạn, chiến lược phát triển ngành để đề xuất và sắp xếp thứ tự ưu tiên của các giải pháp từ những vấn đề cần được chú tâm ngay như đầu tư để mở rộng vùng phủ sóng để chiếm lĩnh thị trường và nâng cao chất lượng dịch vụ .đến các giải pháp về tổ chức và quản lý doanh nghiệp.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án sẽ bao gồm ba chương.

Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh DV TTDĐ

Chương 2: Thực trạng phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh DV TTDĐ tại Việt Nam

Chương 3: Phương hướng và giải pháp phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh DV TTDĐ tại Việt Nam.