NHTM là doanh nghiệp kinh doanh hàng hoá đặc biệt – hàng hoá tiền tệ. NH là lĩnh vực rất nhạy cảm, có tác động, ảnh hưởng mạnh đến toàn bộ nền kinh tế. Hoạt động kinh doanh của các NH phải đối mặt với nhiều RR. Trong đó, RRLS là một loại RR thị trường quan trọng, nhất là trong điều kiện LS thường xuyên thay đổi. Như các doanh nghiệp kinh doanh khác, mục tiêu cuối cùng của NH là sinh lời. QL tốt RR nói chung, RRLS nói riêng là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng hoạt động kinh doanh. Cải cách hoạt động NHTM Việt Nam đã được thực hiện phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường mở. Quyết định số 546/2002/QĐ – NHNN ngày 30/5/2002 của thống đốc ngân hàng nhà nước về cơ chế cho vay theo lãi suất thoả thuận đã đánh dấu sự mở đầu cho trong việc thực hiện tự do hoá LS tại các tổ chức tín dụng. Với cơ chế này, LS của các NHTM được xác định như một loại giá cả với các nhân tố ảnh hưởng như cung cầu về vốn, cạnh tranh LS giữa các NH. LS là yếu tố “đầu vào”, “đầu ra” và là công cụ cạnh tranh của các NH trên thị trường tiền tệ. Cơ chế này là tiền đề để các NHTM nâng cao tính tự chủ trong định giá các sản phẩm NH, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh nhưng cũng làm tăng RR cho NH do biến động thường xuyên của LS thị trường. Trong xu thế hội nhập với khu vực và thế giới, đặc biệt Việt Nam vừa gia nhập tổ chức thương mại thế giới, phải thực hiện các nghĩa vụ quốc tế về cam kết mở cửa thị trường tài chính khiến cho hoạt động NH diễn ra ở môi trường đầy biến động. Dù xảy ra ở đâu, bất cứ khi nào những biến động này đều nhanh chóng tác động tới hoạt động NH ở mỗi quốc gia. Biến động về LS là rất thường xuyên và ảnh hưởng mạnh tới hoạt động kinh doanh của NH. Đối với các NHTM để tồn tại và phát triển trong giai đoạn hội nhập, chấp nhận và kiểm soát RR là tất yếu. Trong đó, QL RRLS giữ vai trò rất quan trọng trong hoạt động có hiệu quả của NH.

RRLS là một loại RR thị trường quan trọng. Đó là khả năng xảy ra những tổn thất ngoài dự kiến gắn với thay đổi của LS và nhiều nhân tố khác, như: cấu trúc, kỳ hạn của TS và nguồn, quy mô, kỳ hạn các hợp đồng kỳ hạn… Nó có thể đe doạ nghiêm trọng đến thu nhập, cơ sở vốn của NH, có thể dẫn phá sản, sáp nhập. Thay đổi trong chính sách LS đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NH nhưng cũng làm tăng RR cho các NH do LS biến động thường xuyên. Đối với các NHTM Việt Nam, với tiềm lực tài chính nhỏ bé, để tồn tại và phát triển trong hoàn cảnh hội nhập, chấp nhận và kiểm soát loại RR này là tất yếu và đầy khó khăn. QL RRLS là 1 nội dung quan trọng trong QL RR của các NHTM. QL RRLS hiệu quả sẽ giúp nâng cao vị thế của NH trong môi trường cạnh tranh phức tạp, lợi nhuận của NH ở mức cao và ổn định, đảm bảo duy trì bền vững cơ sở vốn hay giá trị vốn chủ sở hữu. Các NHTM Việt Nam đã bắt đầu quan tâm, nhận thức tầm quan trọng của QL RRLS và đề ra những nhiệm vụ thực hiện. Tuy nhiên hoạt động QL RRLS ở các NH Việt Nam có thể coi đang còn sơ khai, có nhiều hạn chế cần khắc phục kịp thời. Đề án về “QL RRLS tại các NH thương mại Việt Nam” đã trình bày những vấn đề chủ yếu sau: đề án đưa ra sở lý luận về RRLS và QL RRLS, chủ yếu là quy trình QL RRLS, gồm phân tích và giám sát, điều tiết RRLS, nhất là các biện pháp hạn chế RRLS sử dụng các thị trường phái sinh với những công cụ tài chính hiện đại giúp hạn chế RRLS hiệu quả. Từ đó có cơ sở nhìn nhận thực trạng QL RRLS tại các NHTM Việt Nam để chỉ ra những đổi mới tích cực và cả những hạn chế cần giải quyết cùng nguyên nhân của chúng, làm căn cứ thực tiễn cho việc xác định các giải pháp hoàn thiện.

Đề tài gồm 2 phần chinh sau:

Phần 1: Lý thuyết chung về rủi ro lãi suất và quản lý rủi ro lãi suất.

Phần 2: Thực trạng quản lý rủi ro lãi suất tại các NHTM Việt Nam và một số biện pháp khắc phục.