MỤC LỤC

Mục lục........................................................................................................................(i)

Danh mục chữ viết tắt..............................................................................................(vi)

Danh mục sơ đồ, biểu đồ, bảng.............................................................................(viii)

Lời mở đầu....................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..................................................................................................4

1.1 Khái niệm về năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại......................5

1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh.....................................................................................5

1.1.2 Khái niệm về năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại..........................5

1.2 Vai trò và ý nghĩa của việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại đối với phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập...............7

1.2.1 Năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế.....................................................................................7

1.2.2 Ý nghĩa của việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại đối với phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập.......................................10

1.2.2.1 Hội nhập tài chính quốc tế tạo động lực để các Ngân hàng thương mại nâng cao năng lực cạnh tranh.......................................................................11

1.2.2.2 Tác động của việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại đối với phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập........................14

1.2.2.3 Xu hướng quốc tế hóa nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập của các ngân hàng thương mại trên thế giới.........................15

1.3 Cơ sở phân tích năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại – Mô hình các nhân tố môi trường kinh doanh của Michael Porter......................16

1.3.1 Phân tích năng lực cạnh tranh của ngành theo mô hình các nhân tố môi trường kinh doanh của Michael Porter.............................................................16

1.3.2 Phân tích năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại theo mô hình của Michael Porter....................................................................................16

1.3.3 Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại............19

1.3.3.1 Chất lượng nguồn nhân lực của ngân hàng...................................................19

1.3.3.2 Năng lực quản trị điều hành ngân hàng........................................................19

1.3.3.3 Năng lực tài chính của ngân hàng.................................................................21

1.3.3.4 Năng lực về sản phẩm dịch vụ ngân hàng.....................................................22

1.3.3.5 Năng lực về công nghệ ngân hàng.................................................................23

1.3.3.6 Năng lực về uy tín và giá trị thương hiệu của ngân hàng..............................23

1.3.3.7 Năng lực về hệ thống mạng lưới của ngân hàng...........................................24

1.3.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại........................................................................................................24

1.3.4.1 Môi trường kinh doanh cho hoạt động của các Ngân hàng thương mại.......24

1.3.4.2 Sự gia tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng trong nền kinh tế...............25

1.3.4.3 Sự phát triển của thị trường tài chính và các ngành phụ trợ liên quan với ngành ngân hàng......................................................................................26

1.4 Kinh nghiệm của Trung Quốc và Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam về nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại trong bối cảnh hội nhập tài chính quốc tế........................................................................26

1.4.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc sau khi gia nhập WTO.....................................26

1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam về tăng cường năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại trong bối cảnh hội nhập tài chính quốc tế.............30

Kết luận Chương 1.....................................................................................................31

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM HIỆN NAY.........................................................32

2.1 Tổng quan về hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam và cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam............................................................33

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam...................................................................................................................33

2.1.2 Cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam..........................................34

2.1.2.1 Sơ lược tình hình cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam hiện nay..........................................................................................................34

2.1.2.2 Dự báo về cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam trong thời gian tới...........................................................................................................34

v

2.2 Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay......................................................................................39

2.2.1 Thực trạng năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam.....40

2.2.1.1 Về chất lượng nguồn nhân lực.......................................................................40

2.2.1.2 Về năng lực quản trị điều hành của đội ngũ lãnh đạo ngân hàng.................43

2.2.1.3 Về năng lực tài chính.....................................................................................46

2.2.1.4 Về mức độ phát triển sản phẩm dịch vụ ngân hàng.......................................55

2.2.1.5 Về trình độ ứng dụng công nghệ ngân hàng..................................................58

2.2.1.6 Về uy tín và khả năng xây dựng thương hiệu.................................................60

2.2.1.7 Về sự phát triển hệ thống mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch.................61

2.2.2 Thực trạng về những nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại Việt Nam...............................................................................62

2.2.2.1 Môi trường kinh doanh của ngành ngân hàng...............................................62

2.2.2.2 Nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng..............................................................66

2.2.2.3 Sự phát triển của các ngành liên quan đến ngành ngân hàng ......................68

2.3 Đánh giá về năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam và những tác động đối với nền kinh tế....................................................70

2.3.1 Tác động của phát triển và hội nhập kinh tế đối với năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam........................................................70

2.3.2 Tác động của việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam đối với phát triển kinh tế...............................................73

2.3.3 Những tồn tại trong năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam ảnh hưởng đến khả năng đóng góp cho nền kinh tế.........................76

2.3.4 Một số nguyên nhân của những tồn tại về năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam.....................................................................80

Kết luận Chương 2.....................................................................................................85

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VỀ CHIẾN LƯỢC NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP................................86

3.1 Định hướng chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam.....................................................................87

3.2 Nhóm đề xuất về phía Nhà nước......................................................................90

3.2.1 Hoàn thiện hệ thống pháp lý về hoạt động của Ngân hàng thương mại...........90

3.2.1.1 Rà soát sự tương thích của hệ thống pháp lý và sửa đổi theo hướng phù hợp với các cam kết tự do hóa tài chính mà Việt Nam đã ký kết...................90

3.2.1.2 Xây dựng các văn bản pháp luật, chính sách mới theo hướng đáp ứng nhu cầu của thị trường...................................................................................91

3.2.2 Đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với hoạt động của Ngân hàng thương mại......................................................................................91

3.2.2.1 Tạo môi trường vĩ mô ổn định cho hoạt động của các Ngân hàng thương mại.....................................................................................................91

3.2.2.2 Hỗ trợ nâng cao năng lực tài chính của các Ngân hàng thương mại...........92

3.2.2.3 Cải cách hệ thống ngân hàng thương mại nhà nước.....................................93

3.2.2.4 Xây dựng hệ thống cung cấp thông tin công nghệ cao..................................93

3.2.2.5 Tăng cường kiểm tra giám sát nhằm nâng cao năng lực hoạt động của các Ngân hàng thương mại............................................................................94

3.2.2.6 Phổ biến kiến thức pháp luật ngân hàng và tiến trình hội nhập tài chính....96

3.2.2.7 Minh bạch và công khai thông tin tài chính...................................................96

3.2.2.8 Đẩy mạnh phát triển các ngành liên quan với ngành ngân hàng..................97

3.3 Nhóm đề xuất về phía các Ngân hàng thương mại Việt Nam........................98

3.3.1 Đẩy mạnh công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực................................98

3.3.2 Nâng cao năng lực quản trị điều hành trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm quản lý hiện đại của các Ngân hàng thương mại quốc tế...............................101

3.3.3 Tăng cường năng lực tài chính theo hướng mở rộng về quy mô và an toàn trong quản lý tài sản theo thông lệ quốc tế.....................................................103

3.3.4 Đa dạng hóa dịch vụ ngân hàng gắn liền với định hướng phân khúc thị trường..............................................................................................................103

3.3.5 Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng trong phát triển dịch vụ và quản trị để cạnh tranh........................................................................................................104

3.3.6 Chú trọng việc xây dựng uy tín, giá trị thương hiệu của ngân hàng...............105

3.4 Liên kết các Ngân hàng thương mại..............................................................106

3.4.1 Về phía Nhà nước...........................................................................................108

vii

3.4.1.1 Làm rõ và thống nhất nhận thức về sự cần thiết khách quan và yêu cầu thúc đẩy liên kết giữa các Ngân hàng thương mại......................................108

3.4.1.2 Hình thành hệ thống pháp luật về hợp nhất, sáp nhập và thành lập tập đoàn tài chính ngân hàng.............................................................................109

3.4.1.3 Xác định rõ cơ chế giám sát, đối xử của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc hợp nhất, sáp nhập và thành lập tập đoàn tài chính – ngân hàng..............................................................................................................110

3.4.1.4 Thiết lập các chính sách nhằm khuyến khích việc liên kết các Ngân hàng thương mại...................................................................................................111

3.4.2 Về phía các Ngân hàng thương mại................................................................113

3.4.2.1 Thay đổi nhận thức về hợp nhất, sáp nhập ngân hàng................................113

3.4.2.2 Có sự chuẩn bị đầy đủ cho việc liên kết.......................................................113

3.4.2.3 Cơ cấu lại tổ chức khi hợp nhất, sáp nhập hoặc thành lập tập đoàn tài chính – ngân hàng........................................................................................115

Kết luận Chương 3...................................................................................................117

Lời kết.......................................................................................................................118

Tài liệu tham khảo...................................................................................................119

Phụ lục.......................................................................................................................12