Chương I:

TỔNG QUAN VỀ XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC KINH DOANH

I. VAI TRÒ CỦA CHIẾN LƯỢC THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA

DOANH NGHIỆP

1. Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp :

a. Khái niệm về chiến lược kinh doanh :

Thuật ngữ chiến lược có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp và được sử dụng đầu tiên

trong lĩnh vực quân sự để chỉ các kế hoạch lớn, dài hạn được đưa ra trên cơ sở tin

chắc cái gì đối phương có thể làm và cái gì đối phương không thể làm.Thông thường

người ta hiểu chiến lược là kế hoạch và nghệ thuật chỉ huy quân sự.

Ngày nay, thuật ngữ chiến lược được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực

khác nhau. Trong lĩnh vực kinh doanh,cũng có nhiều cách tiếp cận về chiến lược.

Theo cách tiếp cận truyền thống, chiến lược kinh doanh được xem như tổng thể

dài hạn của một tổ chức nhằm đạt tới mục tiêu lâu dài. Nhà nghiên cứu lịch sử quản

lý, Alfred D. Chandler cho rằng “chiến lược là việc xác định các mục tiêu cơ bản dài

hạn của một doanh nghiệp và thực hiện chương trình hoạt động cùng với việc phân bổ

các nguồn lực cần thiết để đạt được những mục tiêu ấy”. Như vậy, tư tưởng của ông

thể hiện rõ chiến lược là một quá trình hoạch định có tính sáng suốt, trong đó doanh

nghiệp lựa chọn những mục tiêu cho mình, xác định chương trình hành động để hoàn

thành tốt nhất những mục tiêu đó và tìm cách phân bổ nguồn lực tương ứng. Phương

thức tiếp cận truyền thống có ưu điểm là giúp các doanh nghiệp dễ dàng hình dung ra

công việc cần làm để hoạch định chiến lược và thấy được lợi ích của chiến lược với

phương diện là kế hoạch dài hạn. Tuy nhiên, trong môi trường kinh doanh luôn biến

động như ngày nay cho thấy được hạn chế của cách tiếp cận truyền thống do nó

không có khả năng thích ứng linh hoạt với sự thay đổi của môi trường kinh doanh.

Theo cách tiếp cận hiện nay, chiến lược có thể rộng lớn hơn những gì mà doanh

nghiệp dự định hay đặt kế hoạch thực hiện. Theo quan niệm của Mintzberg, ông cho

rằng chiến lược là một mẫu hình trong dòng chảy các quyết định và chương trình

hành động. Mẫu hình có thể là bất kỳ kiểu chiến lược nào: chiến lược được thiết kế từ

trước hay chiến lược đột biến. Ông đưa ra mô hình:

Cách tiếp cận hiện đại giúp doanh nghiệp dễ dàng ứng phó linh hoạt trước

những biến động của môi trường kinh doanh và phát huy tính sáng tạo của các thành

viên trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, nó đòi hỏi người lãnh đạo, quản lý phải có trình

độ, khả năng dự báo được những điều kiện để thực hiện chiến lược và đánh giá được

giá trị của các chiến lược đột biến.

Qua các cách tiếp cận trên, ta có thể hiểu: chiến lược kinh doanh của một doanh

nghiệp là một nghệ thuật xây dựng mục tiêu dài hạn và các chính sách thực hiện nhằm

định hướng và tạo ra lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

Đặc trưng của chiến lược kinh doanh của một doanh nghiệp:

- Tính định hướng dài hạn: Chiến lược kinh doanh đặt ra những mục tiêu và xác

định hướng phát triển của doanh nghiệp trong thời kỳ dài hạn ( 3 năm, 5 năm nhằm

định hướng hoạt động cho doanh nghiệp trong một môi trường kinh doanh đầy biến

động.

- Tính mục tiêu: chiến lược kinh doanh thường xác định rõ mục tiêu cơ bản,

những phương hướng kinh doanh của từng doanh nghiệp trong từng thời kỳ và những

chính sách nhằm thực hiện đúng mục tiêu đã đề ra.

- Tính phù hợp: Điều nay đòi hỏi các doanh nghiệp khi xây dựng chiến lược

kinh doanh cần phải đánh giá đúng thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của

mình. Đồng thời phải thường xuyên rà soát và điều chỉnh để phù hợp với những biến

đổi của môi trường.

- Tính liên tục: chiến lược kinh doanh phải được phản ánh trong suốt quá trình

liên tục từ khâu xây dựng, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá đến điều chỉnh chiến

lược.

- Chiến lược kinh doanh trong điều kiện ngày nay không thể nào tách rời khỏi

cạnh tranh vì chiến lược kinh doanh một phàn đảm bảo cho doanh nghiệp có năng lực

canh tranh trên thị trường. Trong quá trình toàn cầu hoá hiện nay, các hoạt động kinh

doanh đã được kết nối ở khắp nơi trên thế giới tạo nên sự ảnh hưởng và phụ thuộc lẫn

nhau. Từ đó đã tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp trong ngành cũng

như giữa các ngành trong nền kinh tế.

b.Phân loại chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp :

Tuỳ theo các tiêu thức phân loại khác nhau mà có các loại chiến lược kinh

doanh khác nhau.

* Căn cứ vào tính thực tiễn của chiến lược kinh doanh:

- Chiến lược kinh doanh dự kiến: là sự kết hợp tổng thể của các mục tiêu, các

chính sách và kế hoạch hành động nhằm vươn tới mục tiêu dự kiến của doanh nghiệp.

Chiến lược này được xây dựng nhằm thể hiện ý chí và kế hoạch hành động dài hạn

của một doanh nghiệp do người lãnh đạo, quản lý đưa ra.

- Chiến lược kinh doanh hiện thực là chiến lược kinh doanh dự kiến được điều

chỉnh cho phù hợp với các yếu tố của môi trường kinh doanh diễn ra trên thực tế khi

tổ chức thực hiện. Chiến lược kinh doanh dự kiến sẽ trở thành chiến lược kinh doanh

hiện thực khi nhiều điều kiện và hoàn cảnh thực tế trong khi thực hiện chiến lược có

khả năng phù hợp với những điều kiện và hoàn cảnh đã được tính đến trong chiến

lược kinh doanh dự kiến.

* Căn cứ vào cấp làm chiến lược kinh doanh:

- Chiến lược kinh doanh cấp doanh nghiệp: là chiến lược kinh doanh tổng thể

nhằm định hướng hoạt động của doanh nghiệp và cách thức phân bổ nguồn lực để đạt

mục tiêu chung của doanh nghiệp.

- Chiến lược kinh doanh cấp đơn vị kinh doanh chiến lược: nhằm xây dựng lợi

thế cạnh tranh và cách thức thực hiện nhằm định vị doanh nghiệp trên thị trường.

- Chiến lược kinh doanh cấp chức năng: là những chiến lược liên quan đến các

hoạt động riêng biệt của doanh nghiệp nhằm hỗ trợ cho chiến lược kinh doanh cấp

doanh nghiệp và cấp đơn vị kinh doanh chiến lược.

* Căn cứ vào phạm vi thực hiện chiến lược kinh doanh:

- Chiến lược kinh doanh trong nước: là những mục tiêu dài hạn và kế hoạch

hành động riêng biệt của doanh nghiệp nhằm phát triển hoạt động của mình trên thị

trường trong nước.

- Chiến lược kinh doanh quốc tế: là tổng thể mục tiêu nhằm tạo vị thế cạnh

tranh của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế.

* Căn cứ vào tầm quan trọng của chiến lược kinh doanh:

- Chiến lược kinh doanh kết hợp, bao gồm: kết hợp phía trước, kết hợp phía sau,

kết hợp theo chiều ngang, kết hợp theo chiều dọc.

- Chiến lược kinh doanh theo chiều sâu: thâm nhập thị trường, phát triển thị

trường, phát triển sản phẩm.

- Chiến lược kinh doanh mở rộng: đa dạng hoá đồng tâm, đa dạng hoá theo

chiều ngang, đa dạng hoá hoạt đoọng theo kiểu hỗn hợp.

- Chiến lược kinh doanh đặc thù: liên doanh, liên kết, thu hẹp hoạt động, thanh

lý