1. Tính cấp thiết của đề tài

Tham gia hội nhập các tổ chức kinh tế khu vực và quốc tế là yêu cầu khách

quan và là hướng phát triển tất yếu của nền kinh tế Việt Nam. Trong tiến trình hội

nhập, Đảng và Nhà nước ta đã không ngừng đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nhằm

phát huy và giải phóng các nguồn lực để phát triển kinh tế đất nước. Một trong các

yêu cầu đặt ra trong quá trình đổi mới là từng bước hoàn thiện các công cụ quản lý

kinh tế vĩ mô, trong đó có công cụ thuế. Quá trình mở cửa thị trường, hội nhập kinh

tế quốc tế tạo cho Việt Nam những thuận lợi vô cùng to lớn, nhưng cũng đặt nước

ta trước không ít thách thức, nhất là lĩnh vực quản lý thuế. Nhận thức được tầm

quan trọng của vấn đề, thời gian qua, đã có nhiều công trình nghiên cứu của nhiều

tác giả về thuế dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, các công trình thường

nghiên cứu thuế dưới góc độ chính sách thuế, phân tích và đánh giá tác động của

chính sách thuế đến nền kinh tế. Một số luận án, đề tài như đề tài nghiên cứu cấp

Bộ về "Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế của Việt nam trong điều kiện

hiện nay" do PGS.TS Nguyễn Thị Bất làm chủ nhiệm đề tài đã đề cập đến quản lý

thuế nhưng ở các khía cạnh khác nhau mà chưa đề cập nhiều đến quản lý thuế, đặc

biệt là quản lý thuế trước yêu cầu đổi mới, hội nhập kinh tế hiện nay. Chính vì vậy,

nhằm làm sáng tỏ một số vấn đề về quản lý thuế trong điều kiện hội nhập kinh tế,

tác giả đã lựa chọn đề tài: "Đổi mới quản lý thuế trong điều kiện hội nhập kinh

tế ở Việt Nam" để tiến hành nghiên cứu làm luận án tiến sĩ.

2. Mục đích nghiên cứu của luận án

Với cách tiếp cận hệ thống, quản lý thuế không chỉ đơn thuần là hướng đến

đầu ra là số thu về thuế mà phải hướng đến những kết quả, những tác động tạo ra

nhằm làm thay đổi môi trường kinh tế xã hội, đáp ứng mong muốn cải thiện môi

trường của các công dân và doanh nghiệp. Với quan niệm như vậy, mục đích

nghiên cứu của luận án: Hệ thống hóa lý luận về quản lý thuế, đặt quản lý thuế

trong điều kiện hội nhập để xem xét tìm ra những yêu cầu đối với quản lý thuế.

Phân tích thực trạng quản lý thuế ở Việt Nam hiện nay dưới nhiều góc độ: Tổ chức

bộ máy, cơ chế quản lý và các quy trình hành thu, xem xét các quy trình, tổ chức

thực hiện quản lý thuế trong một môi trường quản lý cụ thể. Trên cơ sở những phân

2

tích về thực trạng và những kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế, luận án đóng góp

những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế trong thời gian

trước mắt cũng như trong tương lai lâu dài.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Là các quan hệ quản lý trong hoạt động thu, nộp thuế.

Các quan hệ quản lý trong hoạt động thu nộp thuế được nhìn nhận dưới hai góc độ:

Là quan hệ quản lý giữa Nhà nước đối với xã hội, quan hệ quản lý này dựa trên

quyền lực đặc biệt của Nhà nước - với tư cách là cơ quan công quyền. Là quan hệ

quản lý của một tổ chức công nhằm tạo ra các dịch vụ công cung cấp đáp ứng yêu

cầu của xã hội. Dưới góc độ này, quản lý thuế được xem như là quan hệ quản lý

hành chính trong một tổ chức công hay rộng hơn là quan hệ quản lý hành chính

của Chính phủ.

Phạm vi nghiên cứu: Luận án nghiên cứu các quan hệ quản lý trong phạm vi

quan hệ giữa cơ quan thuế và các đối tượng nộp thuế và các quan hệ quản lý thuế

nội địa. Về thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu tình hình quản lý thuế trong

thời gian từ 1999 đến nay, với một số nội dung có mở rộng phạm vi thời gian đến

1990.

4. ý nghĩa khoa học của luận án

Luận án hệ thống hóa lý luận về quản lý thuế, trong đó đặc biệt đã đưa ra khái

niệm về quản lý thuế, luận giải những vấn đề về bản chất, đặc điểm và mục tiêu

của quản lý thuế theo cách nhìn hệ thống. Đồng thời, luận án cũng chỉ ra những

vấn đề đặt ra cho quản lý thuế trong điều kiện nền kinh tế hội nhập. Những phân

tích đó sẽ làm cơ sở khoa học cho việc đánh giá thực trạng quản lý thuế trên thực

tiễn. Bên cạnh đó, luận án đưa ra mô hình tổ chức quản lý thuế của một số nước để

rút ra các kinh nghiệm có ích cho đổi mới quản lý thuế ở nước ta