CHƯƠNG I

GIỚI THIỆU

1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu

Hơn một năm đã qua đi, từ khi Việt Nam là thành viên chính thức của

WTO, bên cạnh những thuận lợi và thời cơ, vẫn còn nhiều khó khăn và thách

thức mà Việt Nam phải vượt qua để có thể sánh tầm với thế giới. Cho nên, trong

xu hướng tự do hóa, toàn cầu hóa kinh tế và quốc tế hóa các luồng tài chính đã

làm thay đổi căn bản hệ thống ngân hàng, việc gia nhập WTO cùng tham gia sân

chơi thế giới thì việc có các ngân hàng với vốn đầu tư và nhân lực nước ngoài là

những thách thức lớn cho các ngân hàng trong nước. Vì vậy, hoạt động kinh

doanh trở nên phức tạp hơn và áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng lớn hơn và

cùng với nó, mức độ rủi ro cũng tăng lên. Rủi ro hầu như có mặt trong từng

nghiệp vụ ngân hàng. Ngân hàng muốn có lợi nhuận thì NH phải chấp nhận rủi

ro, phải chấp nhận có nghĩa là phải sống chung cùng với những rủi ro phát sinh

trong từng nghiệp vụ của hoạt động tín dụng. Trong hoạt động tín dụng, dựa trên

thời hạn cho vay thì hoạt động tín dụng có sự phân chia ra ba lĩnh vực hoạt động

cụ thể đó là: Hoạt động tín dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trong đó thì

hoạt động tín dụng trung và dài hạn là một hoạt động không thể thiếu vì nó mang

lại nhiều lợi ích. Nhưng hoạt động này mang một mức độ rủi ro cao do thời hạn

hợp đồng mang một thời gian dài có thể có nhiều biến động. Tiêu biểu là trong

điều kiện kinh tế thế giới mà cụ thể là Việt Nam đang thiếu ổn định (nhận định

này được VNCHANEL.NET nói rõ với tình hình lương thực thiếu, giá dầu leo

thang đến mức kỷ lục 200USD/thùng, giá vàng cũng nhiều biến động, thị trường

bất động sản có nhiều biến cố. Vì vây, cho vay trung và dài hạn dễ gặp rủi ro

trong tương lai. Do vậy, hiệu quả kinh doanh của ngân hàng tùy thuộc vào năng

lực quản trị rủi ro. Theo Thanh Phương tác giả của bài báo nói trên trang wed

www.sbv.gov.vn thì hoạt động tín dụng hiện đang chiếm tỷ trọng lớn nhất: từ 60-

70% trong danh mục tài sản có. Đặc biệt, nguồn tín dụng này đang đóng vai trò

kênh dẫn vốn chủ đạo cho các doanh nghiệp.

- 1 -

[FONT="]

Mặt khác, trong xu thế kinh doanh hiện đại, các ngân hàng sẽ giảm dần tỷ

trọng tín dụng, tăng tỷ trọng dịch vụ. Như vậy, sự rủi ro trong hoạt động ngân

hàng hầu như có mặt trong từng nghiệp vụ nếu những nghiệp vụ đó không được

quản lý theo một quy trình chặt chẽ.Trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập thị

trường tài chính và nền công nghiệp dịch vụ tài chính - ngân hàng ngày càng phát

triển mạnh mẽ đang đòi hỏi ngành ngân hàng phải có những cải cách mạnh mẽ để

giảm rủi ro trong từng hoạt động dịch vụ.

Vậy, rủi ro và những nội dung của rủi ro là gì? Thực trạng rủi ro hiện nay

và những biện pháp nào được coi là hiệu quả để giảm thiểu rủi ro cho các ngân

hàng Việt Nam? Đặc biệt là hoạt động tín dụng trung và dài hạn hấp dẫn nhưng

mang mức độ rủi ro cao.

Thực tế hoạt động tín dụng của ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua

cho thấy chất lượng tín dụng chưa tốt, hiệu quả tín dụng chưa cao, tỷ lệ nợ quá

hạn còn cao, bình quân những năm gần đây khoảng 5% và chưa có khuynh

hướng giảm vững chắc, khả năng xảy ra rủi ro tín dụng luôn tiềm ẩn. Nguyên

nhân gây ra rủi ro tín dụng rất đa dạng. Đặc biệt, đối với hoạt động tín dụng cho

vay trung và dài hạn nhằm mục đích đầu tư Chứng Khoán và đầu tư bất động sản

mang độ rủi ro cao.

Vì vậy đề tài “Phân tích rủi ro trong hoạt động tín dụng trung và dài

hạn của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Cần Thơ” được

chọn nhằm phản ánh những thực tế mà mỗi NH đã và đang gặp phải.

1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn

Trong cơ chế thị trường, hoạt động ngân hàng luôn tiềm ẩn những rủi ro,

nhất là hoạt động tín dụng. Các con số thống kê và nhiều nghiên cứu cho thấy,

rủi ro tín dụng chiếm tới 70% trong tổng rủi ro hoạt động ngân hàng. Trong đó,

tỷ lệ tín dụng trung và dài hạn hiện đang ở mức trên 40% và đang có sức ép tăng

lên với quá trình công nghiệp hóa của đất nước. Thực tế hoạt động tín dụng của

ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam trong thời gian qua là một minh chứng

cho nhận định này: Hiệu quả hoạt động tín dụng chưa cao, chất lượng tín dụng

chưa tốt, thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn còn cao so với khu vực và chưa có khuynh

hướng giảm vững chắc. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tại các

NHTM Việt nam đang là vấn đề bức xúc cả trên phương diện lý thuyết và thực

- 2 -

[FONT="]

tiễn. Đặc biệt là hoạt động tín dụng trung và dài hạn mang mức độ rui ro cao. Các

nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách ngân hàng đã đưa ra nhiều giải

pháp để giải quyết vấn đề này.

Với vai trò trung gian trên thị trường tài chính, ngân hàng thực hiện chức

năng “đi vay để cho vay”. Vì thế, ngân hàng gánh chịu rủi ro từ cả 2 phía: Người

đi vay và người cho vay. Đứng trên giác độ là người đi vay, rủi ro tín dụng xảy ra

khi người gửi tiền rút trước hạn; còn đứng trên giác độ là người cho vay, rủi ro

tín dụng xảy ra khi người vay hoàn trả tiền vay không đúng với hợp đồng tín

dụng đã ký kết với ngân hàng.

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu chung

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích hiện trạng hoạt động tín dụng

trung và dài hạn, đánh giá tình hình rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại Ngân

hàng, đồng thời tìm ra những nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng trung và dài

hạn để từ đó tìm ra những biện pháp đề phòng rủi ro, nhằm tối thiểu hóa những

thiệt hại do rủi ro tín dụng gây ra.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

-Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh, huy động vốn và sử dụng vốn của

NH. Từ đó đưa ra nhận xét khái quát về NH

-Phân tích tình hình rủi ro tín dụng và nguyên nhân của tín dụng trung và dài

hạn. Trên cơ sở mức độ rủi ro của NH để đưa ra nhận định về tình hình rủi ro của

hoạt động tín dụng trung và dài hạn tại NH

-Một số giải pháp hạn chế tình hình rủi ro tín dụng.

1.3. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU

Những đề tài có liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu:

Theoả Vương Thị Thúy Hồng với bài viết “PHÂN TÍCH HIỆU

QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CHI NHÁNH

NHNO & PTNT KIÊN GIANG” bài viết nói về thực trạng rủi ro tín dụng với

hiệu quả của hoạt động tín dụng để từ đó đưa ra những giải pháp thích hợp với

NH. Trong bài viết tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp phân tích như: phương

pháp thống kê tổng hợp số liệu giữa các năm, phương pháp so sánh, phương pháp

phân tích tỷ trọng, số tuyệt đối, số tương đối. Kết quả của tác giả được nhận định

- 3 -

[FONT="]

dựa chủ yếu vào tình hình nợ quá hạn bên cạnh đó tác giả đưa ra một mức độ rủi

ro tín dụng cao với chỉ tiêu nợ quá hạn trên tổng dư nợ.

Qua kết quả được tác giả nhận định là ngân hàng này có mức độ rủi ro cao

và có xu hướng tăng dần, Mức độ rủi ro vẫn chưa vượt quá chỉ tiêu đưa ra. Chỉ

tiêu hoạt động tín dụng được ngân hàng nhà nước đưa ra là 5%. Trên thực tế

trong 2 năm 2005 và 2006 mức rủi ro tín dụng đã lên đến 2,21% và 2,53%

Theo tác giả Nguyễn Khánh Ly với bài viết “PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG

VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN LONG HỒ”. Bài

viết nói về tình hình hoạt động của NH Nông nghiệp và PTNT huyện Long Hồ

với những rủi ro trong hoạt động tín dụng. Phương pháp mà tác giả sử dụng chủ

yếu cung là những phương pháp phân tích như: phương pháp thống kê tổng hợp

số liệu giữa các năm, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích tỷ trọng, số

tuyệt đối, số tương đối. Tác giả cũng nhận định mức rủi ro trong hoạt động tín

dụng là tương đối và nằm trong mức có thể kiểm soát của ngân hàng.

Trên thực tế hoạt động tín dụng rất phức tạp và có nhiều biến động. Đặc biệt

là hoạt động tín dụng trung và dài hạn. Với lĩnh vực này thì có rất ít những đề tài

nghiên cứu về mức độ rủi ro của nó. Do vậy, việc chỉ dựa trên những số liệu là

cũng chưa đủ ta cần phải dựa trên nhiều yếu tố khác nữa cả chủ quan và khách

quan. Tuy nhiên ta cũng không phủ nhận việc đánh giá rủi ro qua các chỉ tiêu là

xác thực trong vấn đề hoạt động tín dụng của NH.

1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đề tài được thực hiện trong thời gian 3 tháng: từ 03/03/2008 đến 02/06/2008

Số liệu sẽ được thu thập qua 3 năm từ năm 2005 đến 2007. Nên đề tài tập

nghiên cứu hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng trung và dài hạn, nguyên nhân

làm phát sinh rủi ro tín dụng, quá trình xử lý nợ, tình hình quản lý rủi ro trong

hoạt động tín dụng trung và dài hạn của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam

chi nhánh Cần Thơ qua 3 năm 2005, 2006, 2007. Từ đó đề ra các giải pháp góp

phần hạn chế và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại ngân hàng đầu tư

và phát triển VIệt Nam chi nhanh Cần Thơ.

- 4 -

[FONT="]

1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.5.1. Phương pháp thu thập số liệu

Doanh thu, chi phí, lợi nhuận ,doanh số thu nợ, doanh số cho vay, nợ quá

hạn được lấy từ bảng cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, bảng báo cáo kết quả

hoạt động kinh doanh, báo cáo nội tệ năm 2005, 2006, 2007 và định hướng phát

triển của Ngân Hàng trong năm 2008.

Ngoài ra, còn tham khảo thêm thông tin trên các tạp chí và sách báo có liên

quan đến Ngân Hàng, kết hợp với những ý kiến góp ý chỉ dẫn của giáo viên

hướng dẫn và các cán bộ tín dụng Ngân Hàng.

1.5.2. Phương pháp phân tích số liệu

-Phương pháp thống kê tổng hợp số liệu giữa các năm.

-Phương pháp so sánh.

-Phương pháp phân tích tỷ trọng, số tuyệt đối, số tương đối.

Các phương pháp này sẽ cho ta thấy tốc độ tăng giảm của từng chỉ tiêu

qua các năm là ít hay nhiều từ đó có thể đánh giá được tình hình thực tế là tốt hay

xấu từ đó có thể dự báo cho năm tiếp theo.

- 5