Chương 1

Trong sự phát triển của nền kinh tế một quốc gia nói chung và quá trình hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp nói riêng đều chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố có thể là khách quan hoặc chủ quan. Có những tác động tốt, thúc đẩy kinh tế theo hướng tích cực, tuy nhiên bên cạnh đó cũng có những ảnh hưởng không mong muốn.

Suy thoái là một hiện tượng kinh tế xảy ra do trên thị trường dòng tiền cung và cầu mất cân bằng nghiêm trọng, theo đó vừa xảy ra lạm phát, vừa xảy ra giảm phát. Trên thực tế, suy thoái tác động tiêu cực đến mọi mặt kinh tế, xã hội. Trong giai đoạn này, tiêu dùng giảm mạnh, hàng tồn kho của các loại hàng hóa lâu bền trong các doanh nghiệp tăng lên ngoài dự kiến. Việc này dẫn đến nhà sản xuất cắt giảm sản lượng kéo theo đầu tư vào trang thiết bị, nhà xưởng cũng giảm và kết quả là GDP thực tế giảm sút. Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao do hoạt động kinh doanh đình trệ. Cầu về lao động trên thị trường giảm mạnh. Trong suy thoái lợi nhuận của các doanh nghiệp giảm và giá chứng khoán thường giảm theo khi các nhà đầu tư cảm nhận được pha đi xuống của chu kỳ kinh doanh. Cầu về vốn cũng giảm đi làm cho lãi suất giảm xuống trong thời kỳ suy thoái.

Cuộc khủng khoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu xảy ra năm 2008 tới nay đã có những ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế của các nước, trong đó có Việt Nam. Vào đầu tháng 10/2008, IMF ước tính thiệt hại của cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ đã lên đến 1,4 nghìn tỷ USD và ngay sau đó là việc hàng loạt các ngân hàng và tập đoàn tài chính lớn của thế giới tuyên bố phá sản, hoặc được nhà nước cứu bằng quốc hữu hóa, hoặc bị mua lại với giá rẻ mạt. Kéo theo đó là tình trạng suy thoái trên toàn thế giới diễn ra nhanh chóng. IMF nhận định, kinh tế thế giới đã tăng trưởng chậm lại từ mức 5% năm 2007 xuống 3,7% năm 2008 và giảm mạnh chỉ còn khoảng 2,2% vào năm 2009. Tốc độ tăng trưởng ở khu vực các nước kinh tế phát triển giảm 0,3% vào năm 2009.

Do tính chất nghiêm trọng và phức tạp của cuộc khủng khoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới nên nó đã tác động đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực... Cuộc khủng hoảng bắt đầu từ nền kinh tế Mỹ ảnh hưởng ngay lập tức tới các nền kinh tế khác, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, nếu như sức tàn phá của cuộc khủng hoảng ở hầu hết các nước thể hiện đầu tiên và rõ nét là hệ thống tài chính, ngân hàng, thì ở Việt Nam lại thể hiện trước hết ở lĩnh vực xuất, nhập khẩu và đầu tư nước ngoài. Bộ Công thương cho biết, trong năm 2009, kim ngạch xuất khẩu có thể giảm 6%, nhập khẩu giảm khoảng 13,3%.

Theo đánh giá của các chuyên gia, khi suy thoái xảy ra và ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nền kinh tế phát triển lớn như Mỹ và EU thì nhập khẩu ở Việt Nam sẽ được lợi do đồng đôla giảm giá. Nhưng đó chỉ là một khía cạnh, trên thực tế, các doanh nghiệp kinh doanh nhập khẩu nước ta cũng gặp rất nhiều khó khăn, nhất là đối với những mặt hàng “nóng” và bất ổn định như mặt hàng vật liệu xây dựng. Bên cạnh đó, thuế suất nhập khẩu mặt hàng này liên tục tăng do chính sách bảo hộ nền sản xuất trong nước của chính phủ.