Lời mở đầu

1. Lý do lựa chọn đề tài

Bước sang thế kỉ XXI, cùng với sự phát triển về mọi mặt kinh tế - xã hội, đạt được nhiều thành tựu to lớn, các quốc gia đã nhận thức được tầm quan trọng của việc đầu tư cho giáo dục. Đầu tư cho giáo dục được xem là đầu tư có lãi nhất cho tương lai của mỗi quốc gia. Luật giáo dục 2005 của nước ta cũng đã khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Tại Điều 13 có nhấn mạnh “Đầu tư giáo dục là đầu tư phát triển, Nhà nước ưu tiên đầu tư cho giáo dục. Khuyến khích bảo hộ các quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước đầu tư cho giáo dục, trong đó ngân sách Nhà nước giữ vai trò chủ yếu trong tổng nguồn lực đầu tư cho giáo dục”. Việt Nam là một nước đang phát triển, để có được một nền khoa học và công nghệ thực sự phát triển thì cần phải có một nền giáo dục tương xứng. Vì vậy, Việt Nam cần huy động mọi nguồn lực từ cả trong và ngoài nước để đầu tư cho phát triển giáo dục.

Có hai nguồn vốn nước ngoài đầu tư cho phát triển giáo dục của Việt Nam là vốn ODA và FDI. Từ sau khi Việt Nam tham gia Hội nghị bàn tròn về viện trợ dành cho Việt Nam tại Pari vào năm 1993 dưới sự chủ trì của Ngân hàng Thế giới đến nay, lượng vốn ODA của cộng đồng quốc tế dành cho Việt Nam nói chung và vào lĩnh vực giáo dục của Việt Nam nói riêng ngày càng tăng mạnh mẽ. Bên cạnh đó, lĩnh vực giáo dục của Việt Nam cũng đang dần thu hút được nhiều vốn FDI của các nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt sau khi nước ta chính thức gia nhập WTO, tham gia hiệp định chung về thương mại dịch vụ GATS, bức tranh giáo dục Việt Nam có những biến đổi mạnh mẽ cùng với hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài. Từ năm 1993 đến nay, lượng vốn FDI đầu tư vào lĩnh vực giáo dục nước ta đang dần tăng lên tuy vẫn còn khiêm tốn, việc thu hút và sử dụng nguồn vốn này đã có những thành quả đáng ghi nhận, đóng góp không nhỏ cho sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên bên cạnh đó, hoạt động FDI trong lĩnh vực giáo dục vẫn còn có những tồn tại như có những công trình mang tính lừa đảo, chất lượng các cơ sở giáo dục có vốn đầu tư nước ngoài không đảm bảo, công tác quản lý nhà nước còn lỏng lẻo Từ đó đặt ra những thách thức là cần phải phát huy những mặt tích cực và hạn chế những tiêu cực, làm sao để tăng cường thu hút FDI vào giáo dục nhưng vẫn bảo vệ được sức mạnh của nền giáo dục nước nhà, làm sao để tiếp thu những tiến bộ khoa học công nghệ, phương pháp quản lý giáo dục, nhưng đồng thời vẫn giữ được những truyền thống tốt đẹp của giáo dục Việt Nam.

Vì những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài khóa luận: “Thực trạng và giải pháp cho FDI trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam”.

Mục lục

Lời mở đầu 1

Chương 1: Tổng quan về hệ thống giáo dục và các nguồn vốn đầu tư cho giáo dục của Việt Nam 4

1.1 Hệ thống giáo dục của Việt Nam 4

1.1.1 Giáo dục mầm non 4

1.1.2 Giáo dục phổ thông 5

1.1.3 Giáo dục nghề nghiệp 6

1.1.4 Giáo dục cao đẳng, đại học và sau đại học 7

1.2 Vai trò của giáo dục đối với sự phát triển Kinh tế- xã hội 7

1.2.1 Giáo dục thúc đẩy sự hình thành và phát triển nền kinh tế tri thức. 7

1.2.2 Giáo dục là nhân tố quan trọng để phát triển nguồn lực con người. 9

1.2.3 Giáo dục đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thông qua ứng dụng và thúc đẩy tiến bộ công nghệ. 10

1.2.4 Giáo dục đóng góp vào tổng thu nhập quốc dân. 11

1.3 Đặc điểm đầu tư vào giáo dục 12

1.3.1 Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho con người 12

1.3.2 Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển 13

1.3.3 Giáo dục đòi hỏi phải có các loại nguồn vốn đầu tư thích ứng 13

1.4 Các nguồn vốn đầu tư cho phát triển giáo dục của Việt Nam 14

1.4.1 Nguồn vốn trong nước 14

1.4.2 Nguồn vốn nước ngoài 16

Chương 2: Thực trạng FDI trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam 19

2.1 Các nhân tố tác động đến FDI vào lĩnh vực giáo dục của Việt Nam 19

2.1.1 Xu hướng phát triển giáo dục trên thế giới 19

2.1.2 Xu hướng phát triển của kinh tế Việt Nam 20

2.1.3 Quan niệm về giáo dục 21

2.1.4 Môi trường pháp lý 22

2.2 Quy mô và tỷ trọng của FDI trong lĩnh vực giáo dục ở Việt Nam 23

2.2.1 Quy mô vốn FDI vào lĩnh vực giáo dục của Việt Nam qua các năm 23

2.2.2 Tỷ trọng của vốn FDI vào lĩnh vực giáo dục so với tổng vốn FDI vào Việt Nam 25

2.3 Cơ cấu FDI trong lĩnh vực giáo dục ở Việt Nam 27

2.3.1 Cơ cấu theo chủ đầu tư 27

2.3.2 Cơ cấu theo địa bàn đầu tư 29

2.3.3 Cơ cấu theo các cấp học 31

2.4 Đánh giá hoạt động FDI trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam 36

2.4.1 Thành tựu đạt được và nguyên nhân 36

2.4.2Những tồn tại và nguyên nhân 45

Chương 3: Giải pháp thu hút và sử dụng hiệu quả vốn FDI trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam. 56

3.1 Định hướng và mục tiêu phát triển giáo dục từ nay đến năm 2020 của Việt Nam. 56

3.1.1 Định hướng phát triển giáo dục từ nay đến năm 2020 của Việt Nam 56

3.1.2 Mục tiêu phát triển giáo dục từ nay đến năm 2020 của Việt Nam 57

3.2 Kinh nghiệm thu hút và sử dụng vốn FDI vào lĩnh vực giáo dục của Trung Quốc và Singapore 60

3.2.1 Trung Quốc 60

3.2.2 Singapore 61

3.2.3 Bài học cho Việt Nam 62

3.3 Các giải pháp cho việc thu hút và sử dụng hiệu quả vốn FDI trong lĩnh vực giáo dục ở Việt Nam 62

3.3.1 Cải thiện môi trường đầu tư để khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực giáo dục 62

3.3.2 Đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực giáo dục 63

3.3.3 Có biện pháp “che chắn” để bảo vệ và tăng tính cạnh tranh của giáo dục nước nhà 64

3.3.4 Tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động FDI trong giáo dục 66

3.3.5 Thúc đẩy phát triển xã hội hóa giáo dục 67

Kết luận 6