Các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu đầu tư

1. Lợi nhuận kì vọng

1.1 Lí thuyết của Keynes

- Lợi nhuận kỳ vọng là khoản lợi nhuận mà chủ đầu tư mong muốn, hi vọng sẽ thu được trong tương lai khi đưa ra quyết định đầu tư. Theo lí thuyết của Keynes, lợi nhuận kì vọng là 1 trong 2 nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến quyết đầu tư của doanh nghiệp. Nếu lợi nhuận kì vọng lớn, nhà đầu tư sẵn sàng bỏ vốn để kinh doanh. Lợi nhuận cao sẽ kích thích nhu cầu đầu tư, ngược lại nếu lợi nhuận kì vọng thấp và nhỏ hơn tiền lãi thu được khi gửi tiền vào các ngân hàng thì các nhà đầu tư sẽ không bỏ tiền vào sản xuất kinh doanh mà thay vào đó, họ gửi tiền vào ngân hàng.

- Mặt khác, theo ông thì hiệu quả biên của vốn đầu tư phụ thuộc vào tỷ suất đầu tư của số tiền đầu tư mới. Do đó vốn đầu tư càng tăng thì hiệu quả biên của vốn giảm dần. Điều này có thể giải thích do các nguyên nhân sau:

Trước hết, khi tăng chi tiêu đầu tư, nhu cầu vốn đầu tư sẽ tăng. Cầu về vốn tăng dẫn đến sự gia tăng của lãi suất cho vay (giá của đồng vốn). Nếu các yếu tố khác không đổi thì khi đó, lợi nhuận giảm nên tỷ suất lợi nhuận biên giảm.

Thứ hai, xuất phát từ phương diện cung sản phẩm cho thị trường. Khi gia tăng đầu tư và kết quả đầu tư đã đi vào hoạt động, phát huy kết quả trong thực tiễn thì cung sản phẩm sẽ tăng, nghĩa là có nhiều sản phẩm được cung ứng vào nền kinh tế. Cung tăng, giá sản phẩm sẽ giảm, chi phí sản xuất xem như ổn định, lúc đó tỷ suất lợi nhuận vốn đầu tư giảm.

Thứ ba, xuất phát từ năng suất lao động. Khi gia tăng vốn đầu tư vào sản xuất thì sự gia tăng về kĩ thuật, công nghệ, trang thiết bị, cơ sở vật chất cho mỗi lao động cũng giảm dần, nghĩa là khi lượng vốn còn ít thì mỗi sự gia tăng của 1 đơn vị vốn sẽ làm cho năng suất lao động gia tăng nhiều hơn

so với khi lượng vốn nhiều. Năng suất lao động biên giảm dần dẫn đến lợi nhuận biên của vốn cũng giảm dần.

Thứ 4, khi quy mô vốn đầu tư tăng, hiệu quả biên của vốn giảm dần nên các nhà đầu tư chỉ tiếp tục đầu tư cho tới khi hiệu quả biên của vốn còn lớn hơn mữ lãi suất vốn vay trên thị trường vốn. Khi hiệu quả biên của vốn thấp hơn lãi suất vốn vay, nghĩa là lợi nhuận tăng thêm thấp hơn chi phí tăng thêm thì các nhà đầu tư sẽ ngừng việc đưa thêm vốn vào mở rộng sản xuất. Điểm cân bằng là điểm hiệu quả biên của vốn bằng với lãi suất cho vay của ngân hàng.

- Theo Keynes, tỉ suất lợi nhuận là đại lượng rất khó xác định. Nhưng chính điều đó lại thúc đẩy các nhà đầu tư quyết định bỏ tiền đầu tư. Do lợi nhuận khó xác định, có thể rất cao nhưng cũng có thể rất thấp, thậm chí có thể âm nên kích thích các nhà đầu tư bỏ vốn với kì vọng có thể thu được khoản lợi nhuận cao đó. Tuy nhiên, bên cạnh đó, họ cũng phải đối mặt với những rủi ro có thể xảy ra. Đó là tính 2 mặt của hoạt động đầu tư, chấp nhận rủi ro để thu được lợi nhuận kì vọng.

1.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận kì vọng

1.2.1 Cung – cầu hàng hóa

Trong các giai đoạn của 1 dự án thì giai đoạn chuẩn bị đầu tư được xem là khâu quan trọng nhất. Việc xác định cung cầu hàng hóa cho sản phẩm của dự án có vai trò rất lớn ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư .

Nghiên cứu cầu hàng hóa để đảm bảo sản phẩm bán ra có thể tiêu thụ được. Cầu hàng hoá trước hết phụ thuộc vào sức mua chung của người dân, đó là tỷ lệ tiêu dùng (C) chia cho thu nhập khả dụng của từng người dân (Yd) với tổng số dân cư của địa phương hay của một quốc gia . Như vậy cầu hàng hóa phụ thuộc vào thu nhập, mức sống, thói quen tiêu dùng và thị hiếu của người dân.

Cung hàng hóa là mức độ và khả năng đáp ứng nhu cầu trong 1 thời điểm nhất định. Trước hết nó phụ thuộc vào khả năng sản xuất xã hội, tức là khả năng cung ứng và kết hợp các yếu tố đầu vào của sản xuất như lao động, vốn, công nghệ .Ngoài ra nó còn phụ thuộc vào hàng nhập khẩu và khả năng phân phối, lưu thông hàng hóa.

1.2.2 Mức độ rủi ro

Một trong những đặc điểm của đtpt là thời kì đầu tư kéo dài, nguồn vốn khá lớn, nghĩa là kèm theo với mức độ rủi ro cao. Từ đó nó ảnh hưởng lớn đến yếu tố lợi nhuận kì vọng. Phạm vi ảnh hưởng của rủi ro là rất rộng, ví dụ như những thay đổi không lường trước được của giá cả, công nghệ, Vấn đề là khả năng quản trị rủi ro của doanh nghiệp như thế nào, mức độ phát triển của các dịch vụ hạn chế rủi ro (bảo hiểm, tín dung, ) và quan trọng nhất là sự ổn định của môi trường đầu tư cả về kinh tế, xã hội và chính trị.

1.2.3 Các nguồn lực đầu vào của quá trình sản xuất

Với mỗi dự án, khi nhà đầu tư quyết định bỏ vốn đầu tư thì họ phải xác định được các yêu tố đảm bảo cho quá trình thực hiện đầu tư cũng như vận hành khai thác kết quả của dự án sau này, đó bao gồm các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất. Cụ thể là:

- Các điều kiện về nguồn nhân lực: bao gồm cả về chất lượng và số lượng. Khi xem xét nguồn nhân lực ta cần chú ý về khả năng dự báo tốc độ tăng dân số, về tiền lương, về trình độ học vấn và văn hóa của họ

- Nguồn vốn cho hoạt động đtpt: đó chính là khả năng huy động vốn trên thị trường tài chính và tỷ lệ phân bổ vốn cho hoạt động đầu tư.

- Về nguồn nguyên nhiên liệu đầu vào: phụ thuộc vào các chính sách bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tốc độ đền bù giải phóng mặt bằng, các mối liên hệ giữa các ngành kinh tế .

- Về trình độ công nghệ: phụ thuộc vào các quy định về chuyển giao công nghệ, khả năng nghiên cứu ứng dụng của đội ngũ khoa học trong nước. Nếu là nhập công nghệ từ nước ngoài thì còn phụ thuộc vào trình độ của đội ngũ cán bộ khoa học trong nước: họ tiếp thu, triển khai công nghệ đó như thế nào?

- Về cơ sở hạ tầng: phần lớn được đầu tư từ ngân sách nhà nước, do đó phụ thuộc vào quy hoạch vùng và khả năng ngân sách