CHƯƠNG I

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHẢI HOÀN THIỆN HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP

A. Những vấn đề lý luận chung về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp

I. Đặc điểm của hoạt động xây lắp

Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất độc lập mang tính chất công nghiệp có chức năng tái sản xuất tài sản cố định cho nền kinh tế quốc dân. Nó tạo nên cơ sở vật chất cho xã hội, tăng tiềm lực kinh tế của đất nước. Vì vậy một bộ phận lớn thu nhập quốc dân nói chung và tích luỹ nói riêng cùng với vốn đầu tư, tài trợ của nước ngoài được sử dụng trong lĩnh vực này. So với các ngành sản xuất vật chất khác xây dựng cơ bản có những có những đặc điểm riêng biệt như sau:

- Tình hình và điều kiện sản xuất trong xây lắp thiếu tính ổn định, luôn luôn biến đổi theo địa điểm và giai đoạn xấy lắp. Cụ thể: con người và công cụ lao động luôn phải di chuyển từ công trình này đến công trình khác. Các phương án xây lắp về mặt kỹ thuật và tổ chức sản xuất cũng luôn phải thay đổi cho phù hợp với từng công trình và địa điểm xây lắp. Đây là một khó khăn trong việc tổ chức sản xuất làm nảy sinh nhiều chi phí cho khâu di chuyển lực lượng sản xuất, cho việc xây dựng công trình tạm phục vụ thi công công trình. Do đó đòi hỏi các đơn vị xây dựng phải tăng cường tính cơ động, linh hoạt và gọn nhẹ về mặt trang thiết bị, lựa chọn các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp, tận dụng tối đa lực lượng xây dựng tại chỗ để có thể giảm các chi phí có liên quan đến di chuyển nhân lực, vật lực cần thiết cho sản xuất xây lắp. Mặt khác, cũng đòi hỏi phải phát triển rộng khắp trên lãnh thổ nước ta các loại hình dịch vụ phục vụ cho sản xuất xây lắp như: dịch vụ cho thuê máy thi công xây dựng, dịch vụ vận tải .

- Chu kỳ sản xuất (thời gian xây lắp đối với công trình) tương đối dài, công trình thường có giá trị lớn làm cho vốn đầu tư xây lắp chậm luân chuyển. Các tổ chức này dễ gặp phả rủi ro ngẫu nhiên theo thời gian vì công trình xây lắp xong dễ bị hao mòn vô hình do sự tiến bộ của khoa học công nghệ. Ngoài ra, doanh nghiệp xây lắp còn phải chịu trách nhiệm trước chủ đầu tư về thiết kế, kỹ thuật và chất lượng công trình cũng như mức độ thẩm mỹ. Vì vậy, ngoài việc tổ chức bộ phận giám sát thi công, bộ phận kiểm tra kỹ thuật, đánh giá chất lượng để thực hiện công việc kiểm tra, quản lý kỹ thuật và chất lượng xây lắp công trình thì con mắt thẩm mỹ của người thiết kế hay sự tinh tế của người giám sát thi công là điều hết sức quan trọng giúp cho công trình có thể hoàn thành theo đúng tiến độ, đảm bảo cả về mặt chất lượng lẫn thẩm mỹ để phù hợp với thời gian sử dụng lâu dài của sản phẩm xây lắp, tạo được uy tín đối với khách hàng. Thêm vào đó doanh nghiệp xây lắp cũng cần phải chú ý đến nhân tố thời gian khi lựa chọn phương án thi công để xây dựng tiến độ thi công hợp lý nhất, đem lại hiệu quả cao nhất trong công việc.

- Hoạt động sản xuất xây lắp thường được tiến hành theo đơn đặt hàng đối với mỗi công trình thông qua hình thức ký kết hợp đồng sau khi trúng thầu hoặc được chỉ định thầu vì sản phẩm xây lắp rất đa dạng, có tính cá biệt cao và chi phí lớn. Trong hầu hết các ngành sản xuất vật chất khác người ta có thể tự thiết kế và sản xuất hàng loạt các sản phẩm để bán nhưng đối với xây lắp thì ngược lại: rất ít khi người ta đầu tư làm sẵn công trình nào đó để bán, điều này dẫn đến yêu cầu là phải xác định được giá của sản phẩm xây lắp trước khi nó được tạo ra và hình thức giao nhận thầu trở nên phổ biến trong ngành xây lắp. Các tổ chức xây lắp muốn thắng thầu cần phải có uy tín về chất lượng công trình xây dựng, đảm bảo được tiến độ thi công đồng thời phải tích luỹ nhiều kinh nghiệm cho những trường hợp xây lắp cụ thể, tính toán cẩn thận khi tham gia dự thầu.

- Sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo giá khoán với tổng công ty hoặc giá thoả thuận với chủ đầu tư từ trước do đó tính chất hàng hoá của sản phẩm không thể hiện rõ.

- Sản xuất xây lắp phải tiến hành ngoài trời nên chịu ảnh hưởng rất lớn của thời tiết, khí hậu và còn chịu nhiều tác động của địa chất công trình nên công tác quản lý và sử dụng tài sản, vật tư cho công trình rất phức tạp. ảnh hưởng của thời tiết thường làm gián đoạn quá trình thi công, năng lực sản xuất của doanh nghiệp xây lắp không được sử dụng điều hoà cho cả bốn quí gây khó khăn cho việc lựa chọn trình tự thi công. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp xây lắp phải lập tiến độ thi công hợp lý để tránh thời tiết xấu, áp dụng kết cấu lắp ghép làm sẵn trong xưởng một cách hợp lý để giảm bớt thời gian thi công tại hiện trường, áp dụng cơ giới hoá hợp lý và đặc biệt chú ý đến việc cải thiện điều kiện làm việc của công nhân để nâng cao hiệu quả sử dụng lao động. Cần phải tính đến nhân tố rủi ro vì thời tiết, có mức giá thích hợp đối với từng loại công trình, từng địa điểm thi công, từng vùng lãnh thổ khi tham gia dự thầu.

Ngoài ra tốc độ phát triển kỹ thuật xây lắp thường chậm hơn so với cá ngành khác. Nền đại công nghiệp cơ khí hoá ở các ngành khác đã xuất hiện từ thế kỷ 18 thì ở ngành xây lắp mới xuất hiện đầu thế kỷ 20.

Các đặc điểm trên đã tác động đến mọi khâu của sản xuất kinh doanh xây lắp từ khâu tổ chức sản xuất, tình tự của hoạt động sản xuất kinh doanh, tổ chức cung ứng vật tư, cơ cấu nguồn vốn, chế độ thanh toán chế độ kiểm tra chất lượng xây lắp công trình, chính sách đối với người lao động, việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Chính vì vậy mà doanh nghiệp xây lắp cần phải có đội ngũ lãnh đạo giàu kinh nghiệm, hiểu biết sâu sắc về vấn đề này và đội ngũ cán bộ kỹ thuật năng động, sáng tạo, đội ngũ công nhân lành nghề để đưa doanh nghiệp phát triển tạo được vị trí xứng đáng trên thương trường