Thông tin kế toán tài chính là loại thông tin cần thiết nhất đối với hoạt động kinh tế hiện nay và được sự quan tâm của rất nhiều đối tượng. Những đối tượng này luôn cần có thông tin trung thực, đáng tin cậy để ra các quyết định kinh tế của mình. Do đó kiểm toán ra đời là một hiện tượng tất yếu để đáp ứng sự mong đợi của họ. Và thực tế là người quan tâm luôn đặt niềm tin vào hoạt động kiểm toán. Điều này đã và đang đòi hỏi kiểm toán hình thành một hệ thống phương pháp hoàn chỉnh và khoa học.

Là một môn khoa học non trẻ, kiểm toán đã kế thừa phương pháp kỹ thuật của các môn khoa học khác như: phương pháp toán học, kế toán, phân tích, chọn mẫu, thống kê,... để xây dựng nên phương pháp riêng của mình đó là các phương pháp kiểm toán chứng từ và ngoài chứng từ. Thông qua hệ thống phương pháp này, kiểm toán thu thập các bằng chứng kiểm toán làm cơ sở để thực hiện chức năng xác minh và bày tỏ ý kiến của mình.

Kiểm toán tài chính là một hoạt động đặc trưng và nằm trong hệ thống kiểm toán nói chung. Như các loại hình kiểm toán khác, kiểm toán tài chính cũng sử dụng các phương pháp kiểm toán chứng từ và ngoài chứng từ. Tuy nhiên, do mỗi loại kiểm toán có chức năng cụ thể khác nhau, đối tượng, quan hệ chủ thể - khách thể khác nhau nên trong kiểm toán tài chính cách thức kết hợp các phương pháp cơ bản của kiểm toán cũng có những đặc thù riêng.

Nguyên tắc chung của một cuộc kiểm toán tài chính là phải thẩm tra lại các thông tin biểu hiện bằng tiền trên bảng tổng hợp bằng việc kết hợp các phương pháp kiểm toán chứng từ và ngoài chứng từ theo trình tự và cách thức kết hợp xác định. Công việc này được gọi là các thử nghiệm cơ bản. Thử nghiệm cơ bản bao gồm thủ tục kiểm tra chi tiết số dư và nghiệp vụ và thủ tục phân tích. Như vậy cùng với thủ tục kiểm tra chi tiết, thủ tục phân tích là một công cụ rất quan trọng trong một cuộc kiểm toán. Thủ tục phân tích trở thành không thể thiếu được và được thực hiện xuyên suốt tất cả các giai đoạn của mọi cuộc kiểm toán tài chính. Loại thủ tục này chủ yếu sử dụng phương pháp kiểm toán chứng từ: đối chiếu trực tiếp, đối chiếu logic kết hợp với các phương pháp toán học, thống kê, ... Việc thực hiện thủ tục được áp dụng một cách linh hoạt từ các so sánh đơn giản đến các phân tích phức tạp và đem lại hiệu quả cao. Thông thường, để có được bằng chứng kiểm toán đầy đủ với chi phí thấp nhất, kiểm toán viên bắt đầu từ thủ tục phân tích rồi mới đến các thủ tục khác.

Với mong muốn có một cái nhìn toàn diện hơn đối với thủ tục này, em đã đi vào nghiên cứu đề tài “Thủ tục phân tích và vận dụng thủ tục phân tích trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính”. Trong phạm vi của bài viết này em chỉ xin nêu lên những nhìn nhận khái quát nhất về thủ tục phân tích và vận dụng nó vào một giai đoạn của quá trình kiểm toán báo cáo tài chính đó là giai đoạn lập báo cáo tài chính bởi thủ tục phân tích thể hiện vai trò của nó rất lớn trong giai đoạn có tính chất định hướng cho cuộc kiểm toán này.