TÓM LƯỢC Vốn là nền tảng để hình thành doanh nghiệp, là cơ sở để phát triển doanh nghiệp và là tiền đề trong việc vận động quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Chính vì điều đó, quản lý và sử dụng vốn có hiệu quả trở thành một vấn đề được quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp. Với cơ chế thị trường, các doanh nghiệp hoàn toàn phải tự chủ tài chính, tự các doanh nghiệp phải hoạt động vì lợi nhuận của mình và tự gồng mình lên chịu trách nhiệm cho những thua lỗ trong kinh doanh. Không còn là cơ chế tập trung nên không còn nữa việc Nhà nước cấp vốn, Nhà nược tiêu thụ hay Nhà nước chịu hết lỗ lãi, điều đó khiến các doanh nghiệp phải đặt vấn đề quản lý và sử dụng vốn hiệu quả lên hàng đầu. Chính vì điều đó nên việc nghiên cứu, phân tích và đánh giá hiệu quả của việc sử dụng vốn đối với các doanh nghiệp có ý nghĩa và vai trò rất quan trọng. Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm cũng đang đứng trước thách thức về vốn như bao doanh nghiệp khác. Sau quá trình thực tập tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm em nhận thấy Công ty cũng đang đứng trước bài toán khó về vốn đó là làm thế nào để quản lý và sử dụng vốn hiệu quả sao cho chi phí bỏ ra nhỏ nhất và mang lại nguồn lợi lớn nhất. Chính vì vậy đề tài “ Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm” đã được em lựa chọn làm đề tài khóa luận.   LỜI CẢM ƠN Qua thời gian gần bốn năm được đào tạo trong trường Đại học Thương Mại với chuyên ngành Kế toán tài chính doanh nghiệp thương mại và sau khoảng thời gian bốn tháng thực tập tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm em đã chọn đề tài khóa luận cho mình: “Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm”. Thời gian hoàn thành khóa luận không dài cũng như kiến thức và kinh nghiệm còn nhiều hạn chế nhưng nhờ sự giúp đỡ của ban lãnh đạo Công ty, các anh chị trong phòng Kế toán- Tài chính, nhờ sự tạo điều kiện của Trường Đại học Thương Mại và đặc biệt dưới sự hướng dẫn tận tình của TS.Tạ Quang Bình em đã tiếp thu được nhiều kinh nghiệm và kiến thức về lý luận và thực tiễn để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Để bày tỏ lòng biết ơn, đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy TS. Tạ Quang Bình, người thầy đã giúp đỡ em hoàn thành khóa luận với sự nhiệt tình và tỉ mỉ trong hướng dẫn cũng như thầy đã cung cấp cho em các tài liệu cần thiết trong suốt quá trình làm khóa luận. Thứ hai, em xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Thương Mạiđã tạo điệu kiện cho em được thực hiện khóa luận tốt nghiệp, em đồng cảm ơn các thầy cô trong Trường đã giảng dạy em suốt bốn năm đại học và cho em những kiến thức quý báu. Cuối cùng, em xin cảm ơn các anh chị nhân viên trong Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm đã hướng dẫn và cung cấp cho em những số liệu cần thiết giúp em hoàn thành bài khóa luận, Song, do thời gian tiếp xúc thực tế không nhiều cũng như sự hạn hẹp trong kiến thức nên bài viết của em không tránh khỏi sai sót và khuyết điểm. Em kính mong các thầy cô thông cảm và đóng góp ý kiến để giúp em thêm nâng cao hiểu biết và hoàn thiện bài viết của mình một cách tốt nhất. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm2013 MỤC LỤC DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT vii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và ý nghĩa của việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1.1. Về góc độ lý thuyết 1.2. Về góc độ thực tiễn 2. Mục tiêu nghiên cứu 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu 4.1.1. Phương pháp phiếu điều tra trắc nghiệm 4.1.2. Phương pháp tổng hợp dữ liệu 4.1.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu 4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu 4.2.1. Phương pháp so sánh 4.2.2. Phương pháp lập biểu mẫu 5. Kết cấu khóa luận CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN KINH DOANH VÀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH 1 1.1. Những vấn đề cơ bản về vốn kinh doanh và phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1 1.1.1. Một số khái niệm về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1 1.1.1.1. Khái niệm về vốn 1 1.1.1.2. Các khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn 2 1.1.2. Một số vấn đề lý thuyết liên quan 3 1.1.2.1. Phân loại vốn kinh doanh 3 1.1.2.2. Vai trò của vốn kinh doanh 5 1.1.2.3. Mục đích của phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 5 1.1.2.4. Nguồn tài liệu sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 6 1.2. Nội dung phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 6 1.2.1. Phân tích tình hình biến động và cơ cấu của vốn kinh doanh 6 1.2.1.1. Phân tích khái quát cơ cấu và sự biến động của vốn kinh doanh 6 1.2.1.2. Phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn lưu động 7 1.2.1.3. Phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn cố định 8 1.2.2. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 8 1.2.2.1. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 8 1.2.2.2. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động 10 1.2.2.3. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn cố định 12 CHƯƠNG II: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH TM & DV NGỌC LÂM 13 2.1. Tổng quan tình hình và ảnh hưởng của nhân tố môi trường đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 13 2.1.1. Tổng quan về Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 13 2.1.1.1 . Qúa trình hình thành và phát triển 13 2.1.1.2 . Đặc điểm hoạt động kinh doanh 13 2.1.1.3 Đặc điểm tổ chức quản lý và tổ chức công tác kế toán 14 2.1.2. Ảnh hưởng của các nhân tố môi trường đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 16 2.1.2.1 Ảnh hưởng của các nhân tố thuộc môi trường bên ngoài Công ty 16 2.1.2.2 Ảnh hưởng của các nhân tố thuộc môi trường bên trong Công ty 17 2.2. Kết quả phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 18 2.2.1. Phân tích dữ liệu sơ cấp 18 2.2.2. Phân tích dữ liệu thứ cấp của Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 23 2.2.2.1. Phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn kinh doanh của Công ty 23 2.2.2.2. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty 30 CHƯƠNG III: CÁC KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH TM & DV NGỌC LÂM 35 3.1. Các kết luận và phát hiện qua phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty 35 3.1.1. Những kết quả đạt được 35 3.1.2. Những mặt hạn chế, tồn tại và nguyên nhân 36 3.2. Các đề xuất kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm 38 3.2.1. Xây dựng chính sách bán hàng hợp lý và chính sách công nợ hiệu quả 39 3.2.2. Quản lý chặt chẽ và huy động tối đa năng lực sản xuất kinh doanh của TSCĐ 42 3.2.3. Quản lý tốt hàng tồn kho và nâng cao vòng quay vốn lưu động 44 3.2.4. Thành lập Phòng chuyên trách phân tích kinh tế 45 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC   DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm Biểu 2.1: Phân tích cơ cấu và tình hình biến động của vốn kinh doanh Biểu 2.2: Phân tích tình hình huy động vốn kinh doanh Biểu 2.3: Phân tích cơ cấu và tình hình biến động của vốn lưu động Biểu 2.4: Phân tích cơ cấu và tình hình biến động vốn cố định Biểu 2.5: Phân tích khái quát hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Biểu 2.6: Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động Biểu 2.7: Phân tích hiệu quả sử dụng vốn cố định   DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DN TM & DV BQ TSCĐ VKD VCĐ VLĐ KPT VCSH NPT LN DT Doanh nghiệp Thương mại và Dịch vụ Bình quân Tài sản cố đinh Vốn kinh doanh Vốn cố định Vốn lưu động Khoản phải thu Vốn chủ sở hữu Nợ phải trả Lợi nhuận Doanh thu PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và ý nghĩa của việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1.1. Về góc độ lý thuyết Đối với bản thân các doanh nghiệp, việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh là vô cùng quan trọng.Bước chân vào thương trường tức là doanh nghiệp đã đặt mình vào các cơ hội cũng như các rủi ro, cũng là bước vào những cạnh tranh và biến động. Không có vốn thì doanh nghiệp không thể nắm bắt và thực hiện các cơ hội, càng không thể né tránh và giải quyết các rủi ro; có vốn mà không cho vốn vận động và quay vòng thì không thể nào bắt kịp sự biến động của thị trường, càng không thể cạnh tranh trên thương trường. Mặt khác, kinh doanh là để cho một đồng vốn đẻ ra mười đồng vốn, doanh nghiệp luôn hướng tới việc mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, thâm nhập các thị trường, với một đồng vốn ban đầu, doanh nghiệp phải trăn trở xem làm sao thể sinh ra thành mười đồng vốn để mở rộng mình ra. Đó là những yêu cầu căn bản của việc kinh doanh, chính vì vậy phân tích hiệu quả sử dụng vốn trở thành yêu cầu thiết yếu của mỗi doanh nghiệp. Đối với ngân hàng và các nhà đầu tư, việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn cung cấp cho họ những thông tin cần thiết để làm cơ sở họ cấp vốn cho doanh nghiệp.Họ cần phải nhìn thấy sự hợp lý với những đồng vốn họ bỏ ra cho doanh nghiệp vay hoặc với những đồng vốn đầu tư vào doanh nghiệp. 1.2. Về góc độ thực tiễn Trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm, em nhận thấy sự yếu kém và hạn chế trong việc quản lý và sử dụng vốn của Công ty. Một vài vấn đề còn tồn đọng tại Công ty như: vốn bằng tiền tồn nhiều, các khoản phải thu khách hàng lớn, tỷ trọng nợ trong tổng nguồn vốn lớn,…điều này dẫn đến việc doanh thu và lợi nhuận của Công ty ngày càng thấp. 2. Mục tiêu nghiên cứu Với bất kỳ một công việc nào, mục tiêu bao giờ cũng rất quan trọng, nó không chỉ là cái mà chúng ta mong muốn đạt được mà còn là yếu tố định hướng suốt quá trình hành động và thực hiện của chúng ta. Nắm bắt được tính quan trọng đó của mục tiêu nên trong nghiên cứu và thực hiện khóa luận, em cũng xác định mục tiêu nghiên cứu của khóa luận rất rõ ràng. Ngày nay khi đất nước mở cửa hội nhập, các doanh nghiệp có nhiều cơ hội hơn để phát triển kinh doanh nhưng các doanh nghiệp cũng phải đứng trước những thách thức không nhỏ. Các doanh nghiệp nói chung và Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm nói riêng có cơ hội thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài, tiếp thu được khoa học công nghệ tiên tiến, phong cách làm việc, văn hóa công sở, cách quản lý,…của các nước trên thế giới, có cơ hội quảng bá hình ảnh của Công ty ra với thế giới. Song song với cơ hội là những khó khăn mà Công ty phải đương đầu đó là sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường kinh doanh. Một mặt, cơ chế bây giờ đã thay đổi, đất nước đã đi theo cơ chế thị trường, hòa mình vào cơ chế này có nghĩa là Nhà nước không còn bảo hộ cho việc kinh doanh của các doanh nghiệp, Nhà nước chỉ như một trọng tài, điều chỉnh các yếu tố vĩ mô để bình ổn nền kinh tế, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì phải tự thân vận động, phải biết hợp lý hóa đồng vốn để tối đa hóa lợi nhuận của mình. Để làm được điều này thì càng cần thiết phải có công tác phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nói riêng và công tác phân tích kinh tế nói chung. Những chỉ tiêu đánh giá khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp bao gồm: Vốn kinh doanh, trang thiết bị, công nghệ…Trong đó, vốn là yếu tố đầu vào không thể thiếu đối với mỗi doanh nghiệp, hơn nữa, nó quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Vì vậy, cần đặt ra câu hỏi làm thế nào để quản lý và sử dụng vốn hiệu quả nhất.Việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp đã và đang được chú trọng quan tâm ở tất cả các doanh nghiệp. Chính vì điều đó, đề tài tập trung nghiên cứu và phân tích hiệu quả sử dụng vốn và đưa một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm. Cụ thể gồm các mục tiêu như sau: Một là, phân tích tình trạng biến động của vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm. Hai là, phân tích hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm.Thứ ba, nêu ra các tồn tại trong quá trình quản lý và sử dụng vốn.Cuối cùng, đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của việc phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Dựa trên mục địch nghiên cứu của khóa luận là để áp dụng các kiến thức đã được học đồng thời thông qua thực tiễn nhằm đưa ra một số kiến nghị và giải pháp giúp Công ty nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.Em xác định đối tượng nghiên cứu trong đề tài là tình hình và hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm thông qua các chỉ tiêu tài chính liên quan.Có thể thấy vốn kinh doanh là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu mà bất cứ một doanh nghiệp nào cũng phải quan tâm, chính vì vậy việc vốn đó có được quản lý và sử dụng hiệu quả hay không càng là vấn đề lớn đối với mỗi doanh nghiệp. Mặc dù Công ty được thành lập và phát triển đã nhiều năm, cùng với nó là hoạt động kinh doanh được diễn ra thường xuyên, liên tục cả một quá tình dài từ khi thành lập, nhưng do sự hạn chế về mặt thời gian thực tập cũng như về kiến thức nên em chỉ tập trung nghiên cứu trong phạm vi là tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm, với các số liệu phân tích thuộc hai năm 2011 và 2012. 4. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành được bài khóa luận một cách hoàn chỉnh, em đã tiến hành thu thập và phân tích dữ liệu. Phiếu điều tra trắc nghiệm là phương pháp được sử dụng chủ yếu trong quá trình thu thập dữ liệu. Qúa trình phân tích được thực hiện nhờ các phương pháp so sánh kết hợp phương pháp lập biểu và thông qua các lý luận khoa học để làm sáng tỏ vấn đề đặt ra trong nghiên cứu. 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Phương pháp thu thập dữ liệu để phục vụ đề tài được thực hiện thông qua tìm hiểu thực tế tại đơn vị, phiếu điều tra trắc nghiệm tại đơn vị thực tập, thông qua các Báo cáo tài chính của đơn vị, tìm hiểu qua sách báo, tạp chí.   4.1.1. Phương pháp phiếu điều tra trắc nghiệm Đây là phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp dựa trên hệ thống câu hỏi và có sẵn các phương án để lựa chọn, người được điều tra sẽ dựa vào nội dung câu hỏi để chọn phương án đúng theo ý kiến của mình. Phương pháp này cho phép điều tra và thăm dò ý kiến đồng loạt nhiều người. Em tiến hành thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua phương pháp phiếu điều tra trắc nghiệm, phiếu được phát cho lãnh đạo và nhân viên trong Công ty, nội dung các câu hỏi trong phiếu điều tra liên quan đến vốn, tình hình quản lý và sử dụng, hiệu quả của việc sử dụng vốn của Công ty. Trình tự tiến hành gồm bốn bước rõ ràng: bước một, chuẩn bị phiếu điều tra trắc nghiệm và lên danh sách những người sẽ được phát phiếu; bước hai, đặt lịch hẹn phát phiếu điều tra; bước ba, tiến hành phát phiếu cho những người có trong danh sách và theo thời gian đã hẹn; bước bốn, tổng hợp và xử lý thông tin có được từ các phiếu điều tra. Thông tin có được từ phương pháp này đơn giản nhưng thiếu độ chính xác vì phụ thuộc nhiều vào lý chí chủ quan của người được điều tra. 4.1.2. Phương pháp tổng hợp dữ liệu Đây là phương pháp thu thu thập dữ liệu thứ cấp. Phương pháp này tập trung vào đối tượng là các Báo cáo tài chính của Công ty gồm có Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của hai năm gần nhất 2011 và 2012; ngoài ra em còn thu thập một số thông tin về cơ cấu tổ chức quản lý của Công ty và một số phòng ban của Công ty để phục vụ cho phân tích. Phương pháp này tốn nhiều thời gian, tuy nhiên số liệu thu thập được có độ tin cậy và chính xác cao. 4.1.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Phương pháp nghiên cứu tài liệu được sử dụng để thu thập những tài liệu như sách báo tạo chí, các luận văn khóa trước,…mà có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để có thêm thông tin giúp bài khóa luận được chính xác và phong phú hơn. Nguồn tài liệu từ phương pháp này rất phong phú và dễ dàng tiếp cận, thông tin mang tính khách quan tuy nhiên nếu không biết cách chọn lóc thông tin sẽ rất dễ bị nhiễu thông tin. 4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu Phân tích hay xử lý các dữ liệu sơ cấp và thứ cấp để đưa ra cái nhìn tổng quan tình hình sử dụng vốn kinh doanh của Công ty, chỉ ra các ưu nhược điểm qua đó góp phần đưa ra các kiến nghị và giải pháp giúp khắc phục những hạn chế và nhược điểm đó. 4.2.1. Phương pháp so sánh Phương pháp so sánh được sử dụng để đánh giá sự tương quan của các đối tượng cần nghiên cứu với nhau hoặc đánh gái sự tương quan của một đối tượng qua các giai đoạn khác nhau. Trong đề tài nghiên cứu này, phương pháp so sánh được sử dụng với mục đích đánh giá cơ cấu và sự biến động của VKD, hiệu quả sử dụng VKD qua hai năm 2011 và 2012 thông qua các đối tượng gồm các chỉ tiêu về VKD có vốn cố định và vốn lưu động, doanh thu, lợi nhuận, các chỉ tiêu đánh giá cơ câu và sự biến động cũng như hiệu quả sử dụng vốn của hai năm 2011 và 2012. Thông qua việc tính toán các chỉ tiêu, em tiến hành so sánh số liệu giữa năm 2011 và 2012 để thấy được cơ cấu và sự biến động cơ cấu vốn cũng như hiệu quả sử dụng vốn nhờ vào hai hình thức so sánh bao gồm so sánh tương đối và so sánh tuyệt đối. 4.2.2. Phương pháp lập biểu mẫu Phương pháp phân tích dữ liệu thứ hai được sử dụng trong bài là phương pháp lập biểu mẫu. Đây là phương pháp phân tích số liệu thu thập được thông qua việc sử dụng bảng biểu bằng cách ghi chép các số liệu của các đối tượng cần phân tích vào các dòng, các cột để tính toán, phân tích. Các bảng biểu phân tích phản ánh mối quan hệ so sánh được giữa các chỉ tiêu kinh tế có liên quan đến nhau và liên quan đến vấn đề cần phân tích. Phương pháp này cũng sử dụng các đối tượng gồm các chỉ tiêu về VKD có vốn cố định và vốn lưu động, doanh thu, lợi nhuận, các chỉ tiêu đánh giá cơ câu và sự biến động cũng như hiệu quả sử dụng vốn của hai năm 2011 và 2012. 5. Kết cấu khóa luận Đề tài được em lựa chọn là “ Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm” , ngoài phần lời cảm ơn, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục viết tắt, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận được kết cấu ba chương: Chương I: Cơ sở lý luận về vốn kinh doanh vầ phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Chương II: Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm Chương III: Các kết luận và đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty TNHH TM & DV Ngọc Lâm. CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN KINH DOANH VÀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH 1.1. Những vấn đề cơ bản về vốn kinh doanh và phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1.1.1. Một số khái niệm về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1.1.1.1. Khái niệm về vốn Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trước tiên doanh nghiệp cần có vốn, vốn để đầu tư ban đầu và vốn để bổ sung mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vốn được đề cập tới như một yếu tố tiền đề trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, vậy vốn là gì? Có rất nhiều quan điểm về vốn dựa trên các góc độ và mục đích nghiên cứu khác nhau. Theo quan điểm của nhà kinh tế chính trị Karl Marx thì “ Vốn chính là tư bản, là giá trị đem lại giá trị thặng dư, là một đầu của quá trình sản xuất”. Theo quan điểm này, vốn đem lại giá trị thặng dư nhưng giá trị thặng dư chỉ được tạo ra ở khâu sản xuất vật chất. Định nghĩa của Marx có tầm khái quát lớn tuy nhiên do hạn chế mang tính đương thời nên định nghĩa này không được sử dụng nữa. Một quan điểm khác thuộc trường phái kinh tế học vĩ mô tổng hợp, ông Paul Anthony Samuelson- nhà kinh tế học người Hoa Kỳ cho rằng vốn là hàng hóa được sản xuất ra để phục vụ cho quá trình sản xuất mới. Ông đã thừa kế các quan niệm của trường phái “ cổ điển” về yếu tố sản xuất để phân chia các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất thành ba bộ phận: đất đai- lao động- vốn. Song, Samuelson không đề cập đến các tài sản tài chính, những tài sản có giá trị có thể đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp trong quan điểm ông đưa ra, ông đã đồng nhất vốn với tài sản của doanh nghiệp. Theo sau Samuelson, David Begg có bổ sung them về định nghĩa của vốn, theo ông : vốn bao gồm có vốn hiện vật ( tiền, các loại giấy tờ có giá trị của doanh nghiệp). Nhìn chung cả Samuelson và Begg đều có chung một thống nhất cơ bản về vốn là các yếu tố đầu vào phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh. Nhìn chung, các nhà kinh tế có một thống nhất chung cơ bản: vốn là yếu tố đầu vào cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh, được sử dụng để sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ đảm bảo nhu cầu thị trường. Vì vậy, dựa trên nền tảng đó, các nhà kinh tế đương đại đưa ra một khái niệm chung về vốn và khái niệm này được sử dụng trong đề tài: “ Vốn kinh doanh là biểu hiện về mặt giá trị, tính bằng tiền của toàn bộ tài sản mà doanh nghiệp sử dụng trong hoạt động kinh doanh”. ( Giáo trình Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 149). Chính vì vậy vốn được coi là loại hàng hóa đặc biệt. Trước hết, vốn được coi là hàng hóa bởi vì nó có giá trị và giá trị sử dụng. Giá trị của vốn chính là chi phí mà chúng ta bỏ ra để có được nó; giá trị sử dụng của vốn thể hiện ở việc ta sử dụng nó để đầu tư vào quá trình sản xuất kinh doanh Tiếp đến, vốn là hàng hóa đặc biệt bởi vì, không như các hàng hóa thông thường, vốn có sự tách biệt rõ ràng giữa quyền sử dụng và quyền sở hữu. Có thể thấy rõ đặc tính này khi chúng ta đi vay vốn, khi đó chúng ta có quyền sử dụng nhưng không có quyền sở hữu. Tính đặc biệt còn thể hiện ở chỗ vốn không bị hao mòn hữu hình trong quá trình sử dụng mà còn có khả năng tạo ra giá trị lớn hơn giá trị ban đầu. Chính vì vậy, giá trị của vốn có sự rang buộc với các yếu tó môi trường kinh tế vĩ mô. Điều này khiến các nhà quản trị doanh nghiệp phải làm sao sử dụng tối đa hiệu quả vốn để đem lại giá trị thặng dư tối đa. 1.1.1.2. Các khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn a) Hiệu quả kinh doanh Quá trình sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp được tiến hành liên tục do vậy vốn của doanh nghiệp cũng vận động không ngừng tạo ra sự tuần hoàn và chu chuyển vốn. Bài toán đặt ra với các doanh nghiệp là làm sao để sự vận động đó đảm bảo được hiệu quả sử dụng của vốn kinh doanh đồng thời mang lại hiệu quả kinh doanh cao.Liệu có phải vốn cứ quay vòng liên tục đã là hiệu quả? “ Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế khách quan phản ánh các lợi ích kinh tế-xã hội đạt được từ quá trình hoạt động kinh doanh. Hiệu quả kinh doanh bao gồm hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội trong đó hiệu quả kinh tế có vai trò, ý nghĩa quyết định”.( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 204). Hiệu quả kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn nhân lực, vật lực của doanh nghiệp để đạt được kết quả kinh tế cao nhất với chi phí thấp nhất; đồng thời phản ánh mối quan hệ so sánh giữa kết quả kinh tế đạt được với chi phí mà doanh nghiệp sử dụng trong đó có hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh. b) Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Để đảm bảo việc kinh doanh đạt hiệu quả thì việc sử dụng vốn hiệu quả là một yêu cầu tất yếu.“ Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh là những chỉ tiêu kinh tế phản ánh mối quan hệ so sánh giữa kết quả hoạt động kinh doanh với các chỉ tiêu vốn kinh doanh mà doanh nghiệp sử dụng trong kỳ kinh doanh”. Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại được thể hiện thông qua việc đánh giá những tiêu thức cụ thể sau: Là một yếu tố quan trọng của hoạt động kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh phải đảm bảo cho việc thúc đẩy quá trình bán hàng, tăng tốc độ lưu chuyển, tăng doanh thu bán hàng vì doanh thu bán hàng là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp quan trọng đánh giá kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ. Thêm vào đó, hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh phải góp phần vào việc thực hiện tốt chỉ tiêu kế hoạch lợi nhuận kinh doanh vì lợi nhuận kinh doanh là chỉ tiêu kinh tế đánh giá kết quả tài chính đạt được từ các hoạt động kinh doanh.Để đạt được mục tiêu lợi nhuận, đòi hỏi doanh nghiệp phải tiết kiệm, giảm chi phí kinh doanh trong đó có chi phí vốn kinh doanh.( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 205) 1.1.2. Một số vấn đề lý thuyết liên quan 1.1.2.1. Phân loại vốn kinh doanh Vốn kinh doanh ở các góc độ nghiên cứu khác nhau sẽ được phân loại khác nhau bao gồm phân loại theo nội dung kinh tế, phân loại theo tính chất sở hữu, phân loại theo tính chất sở hữu, phân loại theo thời gian huy động và sử dụng,… a) Phân loại theo nội dung kinh tế Theo nội dung kinh tế, vốn được chia thành hai loại là vốn cố định và vốn lưu động. “ Vốn cố định là chỉ tiêu quan trọng phản ánh giá trị tính bằng tiền của tài sản cố định bao gồm tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định thuê tài chính và tài sản cố định vô hình”. ( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 208). Vốn cố định trong doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng phản ánh chính sách đầu tư vốn cho những điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật và công nghệ để thực hiện các nhiệm vụ sản xuất kinh doanh. Trong quá trình sản xuất kinh doanh, vốn cố định tham gia nhiều lần vào sản xuất, giá trị tài sản cố định giảm dần, theo đó nó được tách ra làm hai phần, một phần gia nhập vào chi phí sản phẩm dưới hình thức khấu hao tương ứng với sự giảm dần giá trị sử dụng của tài sản cố định. Trong các chu kỳ sản xuất tiếp theo, nếu như phần vốn lưu chuyển dần tăng lên thì phần vốn cố định giảm đi tương ứng với mức suy giảm giá trị sử dụng của tài sản cố định. Kết thúc quá trình sản xuất kinh doanh tài sản cố định hết thời gian sử dụng và cố định hoàn thành một vòng luân chuyển. “ Vốn lưu động là biểu hiện giá trị tính bằng tiền của tài sản ngắn hạn sử dụng trong kinh doanh”. ( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê , trang 208). Như vậy vốn lưu động bao gồm những giá trị của tài sản lưu động như: nguyên vật liệu chính, phụ, công cụ dụng cụ, thành phẩm, hàng hóa mua ngoài dung cho tiêu thụ sản phẩm, vốn tiền mặt,…và có đặc điểm là luân chuyển toàn bộ giá trị vào sản phẩm trong cùng một chu kỳ sản xuất. Vốn lưu động trong các doanh nghiệp vận động liên tục qua các giai đoạn trong quá trình sản xuất, biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Bắt đầu từ hình thái tiền tệ ban đầu, sự vận động liên túc từ giai đoạn này sang giai đoạn khác giữa lĩnh vực sản xuất và lĩnh vực lưu thông tạo nên sự luân chuyển của vốn lưu động. b) Phân loại theo tính chất sở hữu “ Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn kinh doanh được đầu tư từ các chủ doanh nghiệp. Nguồn vốn chủ sở hữu doanh nghiệp hoàn toàn có quyền chủ động sử dụng vào mục đích kinh doanh, không phải thanh toán hoàn trả như ngồn vốn nợ phải trả ( trừ khi có quyết định rút vốn của chủ sở hữu). ( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 201). Vốn chủ sở hữu bao gồm: vốn đầu tư của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác của chủ sở hữu, chênh lệch đánh giá lại tài sản, chênh lệch tỷ giá hối đoái, quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính, quỹ khác của chủ sở hữu, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, nguồn đầu tư xây dựng cơ bản và nguồn kinh phí khác như quỹ khen thưởng phúc lợi, nguồn kinh phí đã hình thành tài sản cố định. “ Nợ phải trả là nguồn vốn kinh doanh được huy động từ các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân ngoài chủ sở hữu mà doanh nghiệp có trách nhiệm phải trả”. ( Phân tích kinh tế doanh nghiệp thương mại NXB Thống kê, trang 192). Đây là số tiền vốn mà doanh nghiệp đi vay, chiếm dụng của các đơn vị, tổ chức, cá nhân như: vốn vay của ngân hàng thương mại, các tổ chức tài chính khác, vốn vay thông qua phát hành trái phiếu, các khoản nợ khách hàng chưa thanh toán. 1.1.2.2. Vai trò của vốn kinh doanh Theo luật định, để thành lập doanh nghiệp cần có số vốn nhất đinh, vậy vốn, đầu tiên, có vai trò quyết định, là điều kiện tiên quyết quan trọng cho sự ra đời, tồn tại và phát triển của từng loại doanh nghiệp. Doanh nghiệp hoạt động cần trang bị các trang thiết bị kỹ thuật, dây chuyền sản xuất, lực lượng lao động,…vốn đóng vai trò quyết định đến mức độ và chất lượng của các tư liệu sản xuất và lực lượng lao động. Đây là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công đi lên của doanh nghiệp. Vốn còn là một trong những điều kiện để sử dụng các nguồn tiềm năng hiện có và tiềm năng tương lai về sức lao động, nguồn hàng hóa, mở rộng và phát triển thị trường, mở rộng lưu thông hàng hóa, là điều kiện để phát triển kinh doanh, thực hiện các chiến lược, sách lược kinh doanh, là chất keo để nối chắp, dính kết các quá trình, quan hệ kinh tế, là dầu bôi trơn cho cỗ máy kinh tế hoạt động. 1.1.2.3. Mục đích của phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nhằm nhận thức đánh giá một cách đúng đắn, toàn diện hiệu quả sử dụng các nguồn vốn của doanh nghiệp dựa trên các tiêu chí: tổng số vốn kinh doanh bình quân,….qua đó đánh giá được những thiếu sót, tồn tại cùng những nguyên nhân của chúng và tham mưu, đề xuất những giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.   1.1.2.4. Nguồn tài liệu sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Cơ sở dữ liệu để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh là các Báo cáo tài chính của Công ty TNHH TM& DV Ngọc Lâm bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh năm 2011 và 2012. Nguồn số liệu chung lấy từ các chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính của Công ty gồm có Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong hai năm 2011 và 2012. Nguồn số liệu phân tích vốn lưu động là các chỉ tiêu như tiền và tương đương tiền, đầu tư tài chính ngắn hạn, hàng tồn kho, nợ phải thu ngắn hạn, TSNH khác, các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho hoặc dự phòng phải thu khó đòi (nếu có) trên Bảng cân đối kế toán hai năm 2011 và 2012 của Công ty. Nguồn số liệu phân tích vốn cố định có các chỉ tiêu như các khoản phải thu dài hạn, TSCĐ, các khoản đầu tư tài chính dài hạn nếu có, TSDH khác trên Bảng cân đối kế toán hai năm 2011 và 2012 của Công ty. 1.2. Nội dung phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 1.2.1. Phân tích tình hình biến động và cơ cấu của vốn kinh doanh 1.2.1.1. Phân tích khái quát cơ cấu và sự biến động của vốn kinh doanh Theo nội dung kinh tế vốn kinh doanh gồm vốn lưu động và vốn cố định. Trong đề tài, tình hình biến động và cơ cấu của vốn kinh doanh được phân tích dựa trên các chỉ tiêu vốn lưu động, vốn cố định và tổng vốn kinh doanh, liên hệ với các chỉ tiêu doanh thu và lợi nhuận. Mục đích của việc phân tích này nhằm đánh giá tình hình tăng giảm và nguyên nhân tăng giảm của nguồn vốn kinh doanh qua các năm để biết được sau một kỳ kinh doanh vốn biến động ra sao và kỳ hiện tại có bao nhiêu vốn để đầu tư. Đồng thời, phân tích chỉ tiêu này nhằm đánh giá việc đầu tư, phân bổ vốn kinh doanh trong doanh nghiệp có hợp lý hay không và ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động sản xuất kinh doanh chung của doanh nghiệp. Phương pháp được sử dụng để phân tích là phương pháp so sánh và lập biểu so sánh.Hai phương pháp sử dụng trên cơ sở sử dụng các số liên tổng hợp của vốn kinh doanh trên bảng cân đối kế toán và các chỉ tiêu doanh thu, lợi nhuận trên báo cáo kết quả kinh doanh( vốn kinh doanh trong mối liên hệ với doanh thu và lợi nhuận). So sánh giữa số liệu của các chỉ tiêu năm thực hiện so với năm trước để thấy được sự tăng giảm và nguyên nhân tăng giảm; tính toán, so sánh tỷ trọng của các khoản mục trên tổng vốn kinh doanh để đánh giá tình hình phân bổ vốn kinh doanh. Số liệu các chỉ tiêu tính theo phương pháp bình quân giản đơn. 1.2.1.2. Phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn lưu động Là một phần của vốn kinh doanh vì vậy việc đầu tư, quản lý và sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp và quyết định đến việc thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch doanh thu bán hàng và lợi nhuận kinh doanh. Mục đích của việc phân tích nhằm hướng tới hai yêu cầu.Thứ nhất, đánh giá cơ cấu vốn lưu động trong tổng vốn kinh doanh có hợp lý. Đối với doanh nghiệp thương mại, các chỉ tiêu tiền và tương đương tiền, hàng tồn kho chiếm tỷ trọng lớn và tăng lên, các khoản đầu tư ngắn hạn, các khoản nợ phải thu ngắn hạn và tài sản ngắn hạn khác chiếm tỷ trọng nhỏ và dần giảm là hợp lý; ngoài ta nếu phát sinh các khoản dự phòng giảm giá đầu tư tài chính ngắn hạn, dự phòng phải thu khó đòi và dự phòng giảm giá hàng tồn kho tăng lên là không tốt. Thứ hai, phân tích tình hình biến động và cơ cấu vốn lưu động nhằm xem xét sự tăng giảm vốn cũng như cơ cấu vốn qua các năm, qua đó thấy được sự tác động, ảnh hưởng của nó đến tình hình thực hiện chỉ tiêu kế hoạch doanh thu bán hàng của doanh nghiệp. Nếu vốn lưu động của doanh nghiệp tăng, doanh thu bán hàng tăng và đảm bảo tỷ lệ tăng doanh thu lớn hơn tỷ lệ tăng vốn lưu động thì tình hình được đánh giá khả quan. Phương pháp được sử dụng để phân tích chỉ tiêu này là phương pháp so sánh, lập biểu so sánh chỉ tiêu đầu năm và cuối năm hoặc năm trước và năm thực hiện, so sánh tỷ trọng của khoản mục vốn lưu động trên tổng vốn kinh doanh để đánh giá tình hình phân bổ vốn lưu động có hợp lý; so sánh tình hình tăng giảm và ảnh hưởng tới doanh thu và lợi nhuận như thế nào của sự thay đổi đó.   1.2.1.3. Phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn cố định Vốn cố định bao gồm các khoản phải thu dài hạn, tài sản cố định, bất động sản đầu tư, các khoản đầu tư tài chính dài hạn và tài sản dài hạn khác. Vốn cố định được coi là những đồng vốn có ảnh hưởng tới nhiều kỳ kinh doanh nên cần một sự hợp lý hóa tối đa bởi vì nó sẽ ảnh hưởng tới doanh thu và lợi nhuận của nhiều kỳ kinh doanh. Cũng như phân tích cơ cấu và sự biến động của vốn lưu động, phân tích tình hình biến động và cơ cấu của vốn cố định nhằm đánh giá tình hình tăng giảm của vốn đầu năm so với cuối năm hay năm thực hiện so với năm kế hoạch, đồng thời xem xét sự hợp lý của cơ cấu vốn, qua đó đánh giá năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Hơn nữa, phân tích cơ cấu vốn cố định còn để đánh giá chính sách đầu tư cho tài sản dài hạn của doanh nghiệp có hợp lý hay không. Dù trong doanh nghiệp sản xuất hay doanh nghiệp thương mại dịch vụ thì tài sản cố định chiếm tỷ trọng lợn và tăng lên, các chỉ tiêu khác như các khoản phải thu dài hạn, bất động sản đầu tư hoặc tài chính dài hạn…chiếm tỷ trọng nhỏ và giảm đi được đánh giá là hợp lý vì năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp chủ yếu được thể hiện thông qua việc đầu tư cho tài sản cố định. Phân tích cơ cấu và tình hình tăng giảm của vốn cố định sử dụng phương pháp so sánh, lập biểu so sánh giữa các chỉ tiêu của năm thực hiện so với năm trước để thấy được tình hình tăng giảm, ảnh hưởng của sự tăng giảm đó tới chỉ tiêu doanh thu và lợi nhuận kinh doanh trong kỳ; đánh giá và so sánh tỷ trọng của vốn cố định trong tổng vốn kinh doanh để xem xét cơ cấu vốn đã hợp lý hay chưa. Số liệu các chỉ tiêu căn cứ trên bảng cân đối kế toán và tính theo phương pháp bình quân giản đơn.