81 trang

Mục lục

Trang

Lời nói đầu

Chương I: Lý luận chung về trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán Báo cáo tài chính 3

I. Khái niệm và tầm quan trọng của trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán Báo cáo tài chính 3

1Khại niệm trọng yếu, nội dung và ý nghĩa trong kiểm toán BCTC 3

2Rụi ro kiểm toán. 7

3Mội quan hệ giữa trọng yếu và rủi ro với bằng chứng kiểm toán 9

II. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán BCTC 12

1Cợ sở đánh giá 12

2Đạnh giá trọng yếu trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán 15

3Đạnh giá rủi ro kiểm toán trong giai đoạn lập kế hoạch 21

4Vân. dụng đánh giá trọng yếu và rủi ro trong giai đoạn thực hiện kiểm toán 28

Chương II: Phương pháp đánh giá trọng yếu và rủi ro trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại VACO 32

I. Khái quát về Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) 32

II. Phương pháp đánh giá trọng yếu và rủi ro trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán áp dụng tại Công ty ABC 38

1Khại quát về khách hàng kiểm toán 38

2Đạnh giá trọng yếu và rủi ro trong giai đoạn lập kế hoạch 39

Chương III: Nhận xét và những kiến nghị đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán với khách hàng ABC 71

I. Nhận xét về việc đánh giá trọng yếu và rủi ro trong công tác kiểm toán BCTC tại Công ty ABC 71

II. Kiến nghị về giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán qua vận dụng đánh giá trọng yếu và rủi ro tại Công ty ABC 72

1Đạnh giá trọng yếu 72

2Đạnh giá rủi ro 74

Kết luận 77

Tài liệu tham khảo 79

Lời nói đầu

Cho đến nay, nhu cầu và thực tiễn kiểm toán đã phát triển ở mức độ cao trên thế giới bằng sự xuất hiện nhiều loại hình kiểm toán, nhiều mô hình tổ chức và bằng sự thâm nhập sâu vào nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhưng ở Việt Nam, kiểm toán mới chỉ thực sự xuất hiện vào tháng 5-1991 bằng sự ra đời của hai công ty kiểm toán đầu tiên là Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) và Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC). Do vậy, lý luận về kiểm toán chưa thực sự được phát triển tương xứng với yêu cầu thực tế, đặc biệt là trong thời điểm hiện nay, khi nền kinh tế đất nước đang từng bước phát triển theo cơ chế thị trường.

Chính thức thành lập vào năm 1991, VACO là công ty kiểm toán đầu tiên ra đời và đi vào hoạt động đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế đất nước. Trải qua hơn 10 năm phát triển và hoàn thiện, mặc dù gặp không ít những khó khăn, thử thách, đến nay, kiểm toán đã trở thành một bộ phận chủ yếu trong chức năng hoạt động của Công ty.

Qua quá trình thực tập tại Công ty, tôi nhận thấy rằng có nhiều vấn đề cần nghiên cứu và học hỏi trong sự so sánh giữa lý thuyết được cung cấp ở nhà trường và thực tiễn quy trình hoạt động kiểm toán của Công ty, trong đó nổi lên một vấn đề rất đáng quan tâm xem xét là việc vận dụng đánh giá trọng yếu và rủi ro trong công tác kiểm toán. Trọng yếu và rủi ro là hai khái niệm quan trọng đối với việc thực hiện một cuộc kiểm toán, mặc dù nó tương đối trừu tượng. Đánh giá trọng yếu và rủi ro là cơ sở để kiểm toán viên xây dựng kế hoạch thu thập bằng chứng, lựa chọn nội dung và phương pháp kiểm toán thích hợp, đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu kiểm toán. Việc áp dụng các phương pháp và xây dựng các mô hình đánh giá trọng yếu và rủi ro có ý nghĩa và tác dụng to lớn trong toàn bộ quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính (BCTC). Nhận thức được điều đó, tôi đã lựa chọn và đi sâu nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm toán qua đề tài: "Hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán BCTC tại Công ty Kiểm toán Việt Nam".

Bài viết bao gồm ba nội dung chính:

Chương I: Lý luận chung về trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán BCTC.

Chương II: Vận dụng đánh giá trọng yếu và rủi ro trong thực tế hoạt động kiểm toán BCTC tại VACO.

Chương III: Nhận xét và kiến nghị về các giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm toán qua vận dụng đánh giá trọng yếu và rủi ro.

Với những hạn chế về thời gian và phạm vi tìm hiểu thông tin, bài viết chỉ dừng lại ở mức độ nghiên cứu của một sinh viên tốt nghiệp, chưa thể đề cập được trọn vẹn tất cả các vấn đề có liên quan. Vì vậy, tôi rất mong nhận được ý kiến nhận xét của thầy cô giáo và các bạn về bài viết để tự nâng cao kiến thức cho bản thân và có thể hoàn thiện hơn cho các lần nghiên cứu sau.

Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo ThS. Tô Văn Nhật, người đã tận tình hướng dẫn tôi viết và hoàn thiện chuyên đề này. Tôi cũng xin cảm ơn các anh chị kiểm toán viên VACO, đặc biệt là chị Thái Thanh Hải, đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực tập tại Công ty.

Chương I: Lý luận chung về trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán Báo cáo tài chính

I – khái niệm và tầm quan trọng của trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán Báo cáo tài chính

1Khại niệm trọng yếu, nội dung và ý nghĩa trong kiểm toán BCTC.

11)Khại niệm trọng yếu:

Trọng yếu là khái niệm chỉ rõ tầm cỡ (độ lớn) và tính hệ trọng (bản chất) của sai phạm thông tin tài chính có ảnh hưởng hoặc làm thay đổi tính đúng đắn của việc nhận thức và đánh giá đối tượng kiểm toán và việc sử dụng ý kiến đánh giá đó để ra quyết định quản lý. Có thể trích đoạn ý kiến kiểm toán viên trong một mẫu báo cáo kiểm toán chung như sau :

“Theo ý kiến của chúng tôi, xét trên các khía cạnh trọng yếu, BCTC của Công ty X đã trình bày một cách trung thực và hợp lý tình hình tài chính của công ty vào thời điểm 3112/xx/ và kết quả các mặt hoạt động kinh doanh và các dòng tiền mặt cho năm tài chính kết thúc cùng ngày phù hợp với các nguyên tắc kế toán được thừa nhan”^

Đây là một báo cáo kiểm toán dạng chấp nhận toàn phần, có cách diễn đạt phổ biến trong việc thể hiện ý kiến nhận xét của kiểm toán viên. Chuẩn mực kiểm toán quốc tế đã quy định: “báo cáo kiểm toán phải nêu rõ ý kiến của kiểm toán viên về các BCTC trên phương diện phản ánh trung thực (hoặc trình bày trung thực trên mọi khía cạnh trọng yếu), trên phương diện tuân thủ Chế độ kế toán được xác định, và nếu cần, cả trên phương diện tuân thủ các quy định pháp lý hiện hanh”`. Thuật ngữ “phản ánh trung thực trên mọi khía cạnh trọng yeu”^' hoặc “trình bày trung thực trên mọi khía cạnh trọng yeu”^' được sử dụng trong đoạn đưa ra ý kiến của kiểm toán viên là tương đương nhau và có ý nghĩa để thông báo với người sử dụng là các Báo cáo tài chính trình bày trung thực chứ không phải chính xác tuyệt đối và việc nêu ý kiến của kiểm toán viên được giới hạn ở các thông tin tài chính có tính trọng yếu.

12)ỵ nghĩa của trọng yếu trong kiểm toán.

Đánh giá trọng yếu và rủi ro là công việc rất quan trọng trong việc lập kế hoạch kiểm toán và thiết kế phương pháp kiểm toán. Kiểm toán viên đánh giá tính trọng yếu khi họ quyết định xem:

-Khoản mục nào cần kiểm tra.

-Cần tiến hành loại hình kiểm soát nào và đặc biệt cần cân nhắc xem nên lựa chọn sử dụng phương pháp chọn mẫu nào.

-Thu thập số lượng bằng chứng kiểm toán và lựa chọn thủ tục kiểm toán như thế nào là thích hợp.

Khi phát hiện ra một sai sót hoặc gian lận mà kiểm toán viên không thể tán thành, trước tiên kiểm toán viên phải xét đoán nó quan trọng và ảnh hưởng thế nào đến quan điểm của anh ta về các BCTC của doanh nghiệp. Nếu xác định đó là sai phạm trọng yếu, kiểm toán viên sẽ báo cho khách hàng để họ sửa lại BCTC.

Chuẩn mực kiểm toán quốc tế số 700 đã quy định: ”một ý kiến chấp nhận toàn phần phải được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên cho rằng BCTC phản ánh trung thực trên mọi khía cạnh trọng yếu tình hình tài chính của doanh nghiệp, phù hợp với Chế độ kế toán được xác đinh”

ý kiến chấp nhận từng phần được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên cho rằng không thể đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần và những phần bị ngoại trừ, do bất đồng với Ban quản lý hay do công tác kiểm toán bị giới hạn, là không trọng yếu hoặc không liên quan đến một số lượng lớn các khoản mục tới mức có thể dẫn đến ý kiến không chấp nhận. ý kiến chấp nhận từng phần được thể hiện bởi thuật ngữ “ngoại tru”+` ảnh hưởng của các vấn đề bị ngoại trừ.

ý kiến không chấp nhận phải được đưa ra trong trường hợp việc bất đồng với Ban quản lý là trọng yếu hoặc do giới hạn về phạm vi kiểm toán tới mức mà kiểm toán viên cho rằng ý kiến chấp nhận từng phần là chưa đủ để thể hiện tính chất, thiếu sót hay sai lạc của BCTC. Mỗi khi kiểm toán viên đưa ra ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần, kiểm toán viên phải mô tả rõ ràng trong báo cáo tất cả các lý do chủ yếu dẫn đến ý kiến đó và định lượng (nếu được) lên BCTC.

Từ yêu cầu trên, đòi hỏi kiểm toán viên phải có sự hiểu biết thấu đáo về cách đánh giá và vận dụng tính trọng yếu trong kiểm toán để xác định ý kiến nhận xét trong báo cáo kiểm toán. Nói cách khác, trọng yếu là một trong những khái niệm cơ bản thuộc nội dung kiểm toán mà kiểm toán viên và công ty kiểm toán luôn phải quan tâm trong khi thực hiện chức năng kiểm toán.

Trách nhiệm của kiểm toán viên được quy định trong Chuẩn mực kiểm toán trên là xác định xem các BCTC có bị sai phạm trọng yếu hay không, nghĩa là phải phát hiện tất cả các sai phạm trọng yếu chứ không phải là toàn bộ sai phạm trong BCTC. Bởi vì, xét trên góc độ kiểm toán, thực trạng hoạt động tài chính cũng như hiệu quả nghiệp vụ là vấn đề rất rộng và trên thực tế không thể kiểm toán được tất cả các thông tin đã và chưa thu được của hoạt động tài chính và nghiệp vụ phải kiểm toán. Hơn nữa, người sử dụng cũng chỉ quan tâm đến bản chất của thực trạng tài chính và hiệu quả hoạt động. Mặt khác, với sự hạn chế về chi phí cũng không cho phép kiểm toán viên được thực hiện kiểm toán đối với tất cả các đối tượng cụ thể, cũng như khi đã phát hiện ra các sai phạm cụ thể, kiểm toán viên cũng không thể yêu cầu khách hàng điều chỉnh tất cả các sai phạm đó mà không xem xét đến mức độ ảnh hưởng của nó trong toàn bộ nội dung kiểm toán. Điều đó dẫn đến một yêu cầu tất yếu là phải lựa chọn nội dung kiểm toán tối ưu, vừa đánh giá đúng bản chất của đối tượng kiểm toán vừa đáp ứng nhu cầu kịp thời của người quan tâm với giá phí kiểm toán thấp trên cơ sở thực hiện tốt chức năng kiểm toán.

Vấn đề này chỉ có thể giải quyết trên cơ sở lựa chọn đúng và đủ những điều cốt yếu, cơ bản, phản ánh đúng bản chất của đối tượng kiểm toán, tức là các nội dung kiểm toán trọng yếu. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc có thể lược bỏ, cho qua những vấn đề không cơ bản, không phản ánh đúng bản chất, những sai phạm không trọng yếu và từ đó không ảnh hưởng tới việc nhận thức đầy đủ và đúng đắn đối tượng kiểm toán. Ngược lại, nếu bỏ qua những điểm cốt yếu trong khi hướng chú ý nhiều vào những điều không có vị trí xứng đáng và không thuộc bản chất của đối tượng thì sẽ có những nhận thức sai và từ đó có quyết định không phù hợp trong quản lý, trong khi khối lượng công việc kiểm toán vẫn lớn.

Vì vậy, trọng yếu là khái niệm có ý nghĩa rất lớn trong kiểm toán, nắm vững nội dung và cách vận dụng tính trọng yếu là một yêu cầu quan trọng đối với kiểm toán viên trong công tác kiểm toán.

13)Nôi. dung của trọng yếu:

Để giải quyết tốt mối quan hệ giữa nội dung và kết quả kiểm toán như đã trình bày trên, khái niệm trọng yếu đã bao hàm hai mặt: quy mô và bản chất của khoản mục.

*Về quy mô, trong kiểm toán khó có thể ấn định con số tuyệt đối, cụ thể về giá trị cho những điểm cốt yếu của nội dung kiểm toán, đặc biệt là khi có các yếu tố tiềm ẩn. Vì vậy, ranh giới của quy mô được xét chủ yếu trong quan hệ với mức độ ảnh hưởng của các khoản mục, nghiệp vụ đến kết luận kiểm toán, từ đó tới việc ra quyết định của người sử dụng thông tin đã được kiểm toán. Theo nội dung này, trọng yếu thường được đánh giá theo quy mô tương đối hơn là quy mô tuyệt đối.

Có ba mức độ khác nhau để đánh giá tính trọng yếu theo quy mô: quy mô nho-khổng trọng yếu, quy mô lớn nhưng chưa đủ quyết định nhận thức về đối tuơngcớ thể không trọng yếu, quy mô lon-đã+' đủ quyết định nhận thức về đối tượng kiểm toan-tróng yếu. Việc đánh giá này sẽ được trình bày rõ hơn ở mục sau của phần này