MỞĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, chúng ta đãđạt được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội, tạo ra một tiền đề vững chắc, đưa đất nước chuyển sang thời kỳ CNH-HĐH. Tuy nhiên, khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, đời sống xã hội đãđặt ra nhiều vấn đề bức xúc cần giải quyết. Mặt trái của cơ chế thị trường, đó là lối sống coi trọng đồng tiền, ngày càng trở nên lấn át các giá trị chuẩn mực đạo đức tốt đẹp. Các doanh nghiệp cạnh tranh nhau vàđặt lợi ích vật chất lên trên hết, nên các doanh nghiệp ít đểýđến cải thiện điều kiện lao động cho công nhân gây ảnh hưởng tới sức khoẻ, tính mạng người lao động và gây hậu quả khôn lường đối với con người, đối với doanh nghiệp, đồng thời ảnh hưởng tới trình độ phát triển và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vì vậy, Công đoàn có vai trò rất quan trọng trong việc thường xuyên kiểm tra, giám sát và cải thiện điều kiện lao động nhằm đảm bảo lợi ích, sức khoẻ, tính mạng cho công nhân, tránh những hậu quả như: tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp cho công nhân.

Công ty Cổ phần may Chiến Thắng là một đơn vị trực tiếp sản xuất hàng may mặc, ngành này có vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế cũng như giải quyết việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, đặc thù ngành may mặc thường tập trung nhiều lao động nữ , trong sản xuất cóđộ bụi và tiếng ồn lớn nên ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ công nhân.Ý thức được vấn đề này, lãnh đạo Công ty có nhiều văn bản, thông tư, chỉ thị hướng dẫn thực hiện an toàn, VSLĐ trong các xí nghiệp, phân xưởng sản xuất nhằm cải thiện điều kiện lao động cho công nhân, đáp ứng tái sản xuất sức lao động, nâng cao năng suất, chất lượng công việc. Song, khi thực hiện vấn đề này con nhiều bất cập, cụ thể như: người công nhân chưa ýthức tự giác trong việc chấp hành kỷ luật của Công ty, hay Công ty chưa kiểm tra giám sát chặt chẽ người lao động.

Do vậy, Công đoàn Công ty - đại diện cho quyền lợi người lao động tại Công ty, cần nhận thức đúng đắn về bảo hộ lao động nói riêng vàđảm bảo điều kiện lao động cho công nhân nói chung. Từđó dẫn tới sự thay đổi hành vi, điều chỉnh quan hệ lao động nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Với lý do trên tác giả quyết định lựa chọn đề tài:

“Vai trò của Công đoàn trong việc cải thiện điều kiện lao động cho công nhân”(Qua khoả sát tại Công ty CP may Chiến Thắng- năm 2006).

2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

Trong lao động sản xuất, dù sử dụng công cụ thô sơ hay máy móc hiện đại, dù quy trình đơn giản hay phức tạp, đều có những yếu tố nguy hiểm, độc hại có thể làm giảm sức khoẻ, gây tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho công nhân. Vấn đề lao động nói chung vàĐKLĐ nói riêng luôn là sự quan tâm của nhiều ngành khoa học, đặc biệt làđối với những ngành như: Bảo hộ lao động, y học lao động, vệ sinh môi trường, vệ sinh dịch tễ, Nhưng do tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường đến các ngành sản xuất đã làm biến đổi nhiều ngành nghề ,và do nắm bắt được quy luật của thị trường, đầu tư trang thiết bị dây chuyền hiện đại nên đời sống sức khoẻ của công nhân được đảm bảo. Ngược lại, một số ngành không có cơ hội phát triển, máy móc cũ, thiết bị lạc hậu đã tác động lớn đến xu hướng biến động của ĐKLĐ trong các ngành sản xuất và làm ảnh hưởng đến sức khoẻ công nhân. Vì vậy, công tác cải thiện ĐKLĐ mà cụ thể là thông qua các biện pháp khoa học, kĩ thuật, kinh tế, xã hội nhằm loại trừ các yếu tố nguy hiểm, độc hại tạo điều kiện thuận lợi cho NLĐ, ngăn ngừa tai nạn lao động bảo vệ sức khoẻ công nhân đã góp phần bảo vệ và phát triển lực lượng sản xuất, tăng năng xuất lao động.

Trong những năm gần đây, ở nuớc ta đã có một số công trình nghiên cứu về lý luận cũng như thực tiễn vềđiều kiện lao động, bệnh tật, sức khoẻ, môi trường lao động như:

+ Nghiên cứu về: “Ảnh hưởng của môi trường lao động tới sức khoẻ của công nhân công ty môi trường đầu tư Hà Nội”- do Phạm Xuân Đạt –Giám đốc công ty môi trường đầu tư làm chủđề tài.Trong đó tác giảđề cập đến môi trường lao động vàảnh hưởng của nó tới tinh thần công nhân.

+ Nghiên cứu về: “Môi trường lao động ở một số ngành nghề nặng nhọc, độc hại và thái độ của họ”- do Tôn Thiện Chiếu – Phòng xã hội học lao động và công nghệ viện xã hội học –Tháng1/1997- Viện xã hội học. Mục đích chương trình này hướng đến nhận diện thực trạng môi trường lao động nữ công nhân và nhận thức của họ với điều kiện lao động của phụ nữđểđảm bảo sức khỏe cho nữ công nhân.

+ Công trình nghiên cưú: “Điều kiện lao động, điều kiện sinh hoạt của nữ công nhân ngành dệt”của kĩ sư Trần Thị Lan – Chủ tịch Công đoàn ngành công nghiệp nhẹ. Ở nghiên cứu này, tác giảđề cập đến các yếu tốđiều kiện lao động: nhiệt độ, tiếng ồn, độẩm, tốc độ gió, bụi ẩm, ánh sáng, đặc điểm lao động và tính chất lao động,

+ Bài viết của Ngô Minh Phương về “Vấn đề môi trường lao động qua nghiên cứu xã hội học ở cơ sở hiện nay”. Môi trường này cóảnh hưởng tới sức khoẻ, nó diễn ra lâu dài sẽ dẫn tới bệnh nghề nghiệp cho công nhân. Mà yếu tố thường gặp nhất là bụi, các chất độc hại nhiệt độ cao và tiếng ồn.

+ Ngoài ra, còn nhiều công trình nghiên cứu, luận văn tốt nghiệp, những bài nghiên cứu trao đổi, tạp chí của nhiều nhà khoa học cũng như bàn về vấn đề này.

Trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cưú của các tác giả trên, tác giảđã tiến hành khảo sát nghiên cứu các cấp độ vai trò của Công đoàn trong việc cải thiện điều kiện lao động cho công nhân tại Công ty CP may Chiến Thắng. Với cách tiếp cận xã hội học, kết hợp với sự thu nhận các kết quảđã nghiên cứu từ các chuyên ngành khác: Chính sách xã hội, môi trường, bảo hộ lao động, sẽ giúp cho việc nghiên cứu có cách nhìn toàn diện hơn.

3. Mục đích nghiên cứu

Với giới hạn của một khoá luận tôt nghiệp, tác giả nghiên cứu đề tài này nhằm một số mục đích sau:

- Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn để làm sáng rõ thực trạng vai trò của Công đoàn trong việc chăm lo, cải thiện điều kiện lao động cho công nhân.

- Đề xuất những giải pháp, khuyến nghị trong việc cải thiện điều kiện lao động và tăng cường vai trò Công đoàn tại một doanh nghiệp.

4. ý nghĩa của đề tài

4.1. Ý nghĩa khoa học

Nghiên cứu vai trò của Công đoàn trong việc cải thiện điều kiện lao động cho công nhân giúp ta nhìn nhận đúng đắn vai trò, chức năng của tổ chức Công đoàn trong bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho người lao động. Thông qua nghiên cứu đề tài này phần nào làm sáng tỏ các khái niệm, lý thuyết, phương pháp nghiên cứu Xã hội học, đăc biệt là hệ thống hoá những khái niệm, lý thuyết liên quan đến điều kiện lao động, đóng góp vào kho tàng lý luận chung về khoa học lao động và chỉđạo công tác công đoàn.

4.2. Ý nghĩa thực tiễn

Qua nghiên cứu, đề tài chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế của Công đoàn trong việc cải thiện điều kiện lao động cho công nhân Công ty CP may Chiến Thắng. Từđóđưa ra các giải pháp nhằm giúp cán bộ Công đoàn thấy được thực trạng của vấn đề và kịp thời có kế hoạch trong công tác an toàn và vệ sinh lao động đảm bảo sức khoẻ cho người lao động.

MỤCLỤC

Mởđầu 1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 2

3. Mục đích nghiên cứu 4

4. ý nghĩa của đề tài 4

4.1. Ý nghĩa khoa học 4

4.2. Ý nghĩa thực tiễn 4

5. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, khách thể nghiên cứu 5

5.1. Đối tượng nghiên cứu 5

5.2. Phạm vi nghiên cứu 5

5.3. Khách thể nghiên cứu 5

6. Phương pháp nghiên cứu 5

6.1. Phương pháp chung 5

6.2. Phương pháp cụ thể 6

7. Giả thuyết và khung lý thuyết 6

7.1. Giả thuyết nghiên cứu 6

7.2. Khung lý thuyết 7

Chương 1: Cơ sở lý luận 8

1.1. Các lý thuyết có liên quan 8

1.1.1. Lý thuyết phát triển bền vững 8

1.1.2. Quan điểm Mácxit về sức khoẻ 8

1.1.3. Lý thuyết xã hội học về lao động 9

1.1.4. Quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về cải thiện điều kiện làm việc cho CN VCLĐ 10

1.2. Những khái niệm công cụ 11

1.2.1. Môi trường lao động 11

1.2.2. Điều kiện lao động 12

1.2.4. Vai trò công đoàn 14

1.2.5. Quan hệ xã hội 15

chương 2: Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 16

2.1. Khái quát về công ty Cổ phần may Chiến Thắng. 16

2.2. Đặc điểm lực lượng lao động và tổ chức sản xuất của Công ty 19

2.2.1. Đặc điểm lực lượng lao động 19

2.2.2. Đặc điểm tổ chức sản xuất 19

2.3. Điều kiện lao động tại công ty Cổ phần may Chiến Thắng 21

2.3.1. Môi trường lao động 21

2.3.2. Máy móc, thiết bị của Công ty 27

2.3.3. Hệ thống an toàn vệ sinh lao động trong Công ty 28

2.3.4. Tình hình sức khoẻ của công nhân 32

2.4. Môi trường xã hội 35

2.5. Các hoạt động của Công đoàn Công ty với vấn đề cải thiện ĐKLĐ 37

2.5.1. Hệ thống tổ chức Công đoàn Công ty CP may Chiến Thắng 37

2.5.2. Trách nhiệm và quyền hạn của tổ chức Công đoàn 40

2.5.3. Công tác bảo hộ lao động của Công đoàn Công ty 41

2.5.4. Các hoạt động của Công đoàn Công ty 42

2.6. Vai trò của Công đoàn trong việc cải thiện ĐKLĐ cho công nhân 44

2.6.1. Công đoàn tập hợp ý kiến phản ánh của công đoàn viên 44

2.6.2. Công đoàn đề xuất các ý kiến của công đoàn viên vềĐKLĐ. 48

2.6.3. Công đoàn đưa ra các phương án để giải quyết các yêu cầu, thắc mắc, kiến nghị NLĐ 50

2.6.4. Công đoàn kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về ATLĐ-VSLĐ và chính sách, chếđộ dành cho công nhân 53

Kết luận 56

1. Kết luận. 56

2. Giải pháp. 58

3. Khuyến nghị. 58

Tài liệu tham khảo 62

Phụ lục 1 63

Phụ lục 2 72