Câu19: Anh chị hiểu thế nào về nhận xét của Mác về vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội

“Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, cũng giống như nó là trật tự của những trật tự không có tinh thần. Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân.

Đây là 1 nhận xét mang tính phổ quát nhất về tôn giáo từ trước đến nay, câu nhận xét này bao hàm tất cả các vấn đề lý luận xung quanh tôn giáo từ khái niệm cho tới xu hướng của tôn giáo. Như vậy để hiểu được vai trò của tôn giáo thonng qua câu nói này của Mác thì chúng ta phải nghiên cứu tuần tự từ khái niệm của tôn giáo.

*Về khái niệm thì tôn giáo là 1 khái niệm hết sức trừu tượng, ở mỗi 1 khía cạnh hay 1 nhóm quan điểm thì coi tôn giáo là những hiện tượng khác nhau, nhưng nhìn chung tôn giáđược hiểu là sự phải ánh thế giới vật chát vào ý thức con người 1 cách đặc biệt, nó là sản phẩm của lịch sử nên nó không nằm ngoài quy luật phát triển của laịch sử nó là 1 hiện tượng thuộc thượng tầng kiến trúc.

*Về nguồn gốc của tôn giáo thì theo chủ nghĩa Mác thì tôn giáo hình thành từ 3 nguồn gốc đó là:

-Kinh tế xã hội: đây là yếu tố quyết định nội dung, phương thức và hình thức của tín ngưỡng tôn giáo ở mỗi vùng miền, mỗi quốc gia dân tộc, tương ứng với 1 điều kiện thì sẽ có 1 tôn giáo xuất hiện.Như với điều kiện kinh tế xã hội phân chia đẳng cấp tuyệt đối như xã hội ấn độ thời kỳ đạo Bà La môn thống trị thì sẽ xuất hiện đạo phật đáu tranh để xoá bỏ sự phân biệt đẳng cấp đó và kêu gọi người tương thân tương ái.

-Nguồn gốc nhận thức: xuất phát từ luận điểm nổi tiếng của Mác đó là “con người làm ra tôn giáo chứ, tôn giáo không làm ra con người” hay “ Lịch sử loài người quyết định lịch sử của tôn giáo” bởi vậy nguồn gốc nhận thức có ý nghĩa thực sự quan trọng đối với sự hình thành của tôn giáo hoặc tín ngưỡng. Như vậy con người chỉ có tôn giáo khi bộ não của con người phát triển đến mức có khả năng khái quát hoá trừu tượng hoá các sự vật hiện tượng trong tự nhiên.