[FONT="][FONT="]

Trong bài viết này, tác giả đã phân tích và luận chứng nhằm góp phần khẳng định và làm rõ thêm vai trò đặc biệt quan trọng của đạo đức mới – đạo đức cách mạng, đạo đức xã hội chủ nghĩa trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay trên các bình diện: kinh tế, chính trị, bản sắc văn hoá, chống tham nhũng và chống âm mưu diễn biến hoà bình Trên cơ sở đó, tác giả nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng và tạo điều kiện cho đạo đức mới khẳng định vị thế thống trị trong đời sống xã hội ở nước ta hiện nay.

Đạo đức không phải là sự biểu hiện của một sức mạnh siêu nhiên nào đó, cũng không phải là sự biểu hiện của những năng lực tiên thiên ở con người. Với tư cách một hình thái ý thức xã hội, đạo đức có nguồn gốc từ những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội, từ cơ sở kinh tế – xã hội. Ph.Ăngghen cho rằng, “xét cho đến cùng, mọi học thuyết về đạo đức đã có từ trước đến nay đều là sản phẩm của tình hình kinh tế, xã hội lúc bấy giờ”(1). Mặt khác, đạo đức cũng có tác động mạnh mẽ trở lại, có khả năng tạo ra những biến động to lớn đối với đời sống kinh tế - xã hội. Vậy, đạo đức mới là gì, vai trò của đạo đức mới trong nền kinh tế thị trường hiện nay thể hiện như thế nào, làm thế nào để xây dựng đạo đức mới hiện nay? Đây là những vấn đề đã được nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu với những góc độ khác nhau. Tuy nhiên, trước sự biến đổi phức tạp của đạo đức do tác động của kinh tế thị trường, chúng ta cần phải tiếp tục nghiên cứu thêm và tìm ra những giải pháp để phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của kinh tế thị trường đối với đạo đức; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng đạo đức mới. Trong phạm vi bài này, chúng tôi chủ yếu bàn đến vai trò của đạo đức mới trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay.(1)

Như chúng ta đã biết, đạo đức mới, một mặt, là sự phản ánh thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động; mặt khác, nó là sự kế thừa những thành tựu đạo đức của các xã hội trước trên cơ sở có phê phán và chọn lọc. Do đó, đạo đức mới là hiện thân của những nét đặc sắc nhất, ưu tú nhất của những tư tưởng, tình cảm đạo đức đã được sáng tạo trong lịch sử nhân loại. Nếu như đạo đức của giai cấp thống trị trong các chế độ xã hội cũ được xây dựng trên cơ sở sự nô dịch và áp bức, sự bất bình đẳng và chủ nghĩa cá nhân, thì đạo đức mới dựa trên chủ nghĩa tập thể, bình đẳng, tôn trọng, đoàn kết, sự tương trợ lẫn nhau giữa người và người trong xã hội. Nếu như đạo đức của giai cấp bóc lột là xuất phát điểm của lối sống vị kỷ, thấp hèn, thói đạo đức giả, thì đạo đức mới là ngọn nguồn của lối sống cao đẹp, vị nhân sinh, góp phần quan trọng làm cho con người thực sự trở thành NGƯỜI theo đúng nghĩa của từ này. Đạo đức mới, theo V.I.Lênin, “là những gì góp phần phá huỷ xã hội cũ của bọn bóc lột và góp phần đoàn kết tất cả những người lao động xung quanh giai cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới của những người cộng sản”(2).

Nói về tầm quan trọng của đạo đức mới, đạo đức cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”(3).