Kinh tế là một yếu tố hết sức quan trọng ảnh hưởng đến cả hệ thống chính trị và cuộc sống của con người. Vì vậy ngay từ thời cổ đại, người ta đã nghiên cứu các vấn đề kinh tế. Nhưng chỉ đến thế kỉ XV, khi nền kinh tế hang hoá tư bản chủ nghĩa bắt đầu hình thành thì các vấn đề kinh tế mới được nghiên cứu một cách có hệ thống. Thế kỉ XVII- XVIII, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, dần dần bộc lộ bản chất của nó thì các vấn đề kinh tế càng được nghiên cứu tỉ mỉ, toàn diện và sâu sắc hơn, trở thành môn khoa học thực sự: Kinh tế chính trị

Thông qua việc nghiên cứu trường phái kinh tế chính trị cổ điển- một trong những xu hướng tư tưởng kinh tế tiến bộ, để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử phát triển các luận thuyết kinh tế, mà đại biểu chính là Ricacdo, Các- Mác và Ăng-ghen đã xây dựng nên trường phái kinh tế chính trị Macxít và sau này được Lênin củng cố thành kinh tế chính trị Mác - Lênin. Kinh tế chính trị Mac - Lênin đã đưa ra những luận chứng có tính chất quá độ lịch sử của chủ nghĩa tư bản và tất yếu của cách mạng xã hội chủ nghĩa và hướng tới chủ nghĩa cộng sản. Khi nói về cuộc đời, sự nghiệp của Các-mác, Ăng-ghen đã nhận xét rằng một trong ba cống hiến vĩ đại của Mác được Ăng-ghen nhắc tới đó là việc tìm ra quy luật vận động của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó sinh ra. Phải nói rằng học thuyết giá trị thặng dư là “hòn đá tảng” trong toàn bộ lí luận kinh tế của C.Mác Quyển I của bộ tư bản có tựa đề là “Về tư bản” được Các- Mác cho xuất bản năm 1867 - được coi là “Thánh Kinh của giai cấp lao động”, trong tác phẩm này K.Marx đã trình bày một cách khoa học hệ thống các phạm trù kinh tế chính trị tư bản mà trước đó, chưa ai có thể làm được, nó được đánh giá như “tiếng sét nổ giữa bầu trời quang đãng của chủ nghĩa tư bản”, một trong số các học thuyết được nêu ra là thuyết giá trị thặng dư, nhờ có học thuyết này mà toàn bộ bí mật của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa được vạch trần, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa được nêu ra một cách chính xác, mà trong đó hai phương pháp sản xuất chính là phương pháp giá trị thặng dư tương đối và phương pháp giá trị thặng dư tuyệt đối được áp dụng rộng rãi nhất, nhằm tạo ra tư bản để tích luỹ và tái mở rộng sản xuất, đưa xã hội tư bản ngày càng phát triển.

Trên thế giới hiện nay là các quốc gia đang cố gắng xây dựng mô hình kinh tế có sự kết hợp giữa kế hoạch và thị trường, mà trong đó cơ cấu kinh tế nhiều thành phần là cốt lõi. Riêng đối với nước ta, sau một thời gian dài duy trì mô hình kinh tế tập trung đã thấy sự không phù hợp của nó. Chính vì vậy, năm 1986, Đại hội Đảng VI đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện nền kinh tế xã hội nhằm đưa đất nước dần thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng vào những năm cuối thập kỷ 80. Đây là cái mốc quan trọng đánh dấu sự ra đời của kinh tế hàng hoá nhiều thàn phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN.Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay yêu cầu học tập, nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin càng được đặt ra một cách bức thiết, nhằm khắc phục lạc hậu về lý luận kinh tế, sự giáo điều, tách rời lý luận với cuộc sống, góp phần hình thành tư duy kinh tế mới. Nước ta đang xây dựng và phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng. mà nền kinh tế thị trường thì luôn gắn liền với các phạm trù và các quy luật kinh tế của nó. Ngày nay tình hình đã thay đổi nhất nhiều so với khi Mác viết tác phẩm “Tư bản”, vì vậy, nhiều tư liêu lịch sử cụ thể lúc bấy giờ là đúng thì bây giờ lại không thích hợp nữa. Nhưng nhiều nguyên lý, nhiều quy luật kinh tế của Mác đã đõi phát hiện, như những quy luật về sản xuất và lưu thông hàng hoá, về sản xuất giá trị thặng dư, (GTTD), về lợi nhuận (P), về thương nghiệp, tín dụng, ngân hàng, về cơ chế thị trường tự do cạnh tranh, về khủng hoảng kinh tế,v.v..... đến nay vẫn mang tính khoa học và có ý nghĩa thực tiến đến tận bây giờ. Trong đó có phạm trù giá trị thặng dư hay nói cách khác “sự tồn tại giá trị thặng dư là một tất yếu khách quan ở Việt Nam khi mà ở Việt Nam ta đang áp dụng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN”. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng XHCN nhưng trong chừng mực nào đó vẫn tồn tại thành kiến đối với các thành phần kinh tế tư nhân, tư bản, coi các thành phần kinh tế này là bóc lột, những nhận thức này không thể xảy ra với một số cán bộ, đảng viên làm công tác quản lý mà còn xảy ra ngay trong những người trực tiếp làm kinh tế tư nhân ở nước ta. Mà theo lý luận của Mác thì vấn đề bóc lột lại liên quan đến “giá trị thặng dư”. Vì thế việc nghiên cứu lý luận giá trị thặng dư sẽ giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn về con đường đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam mà đảng và nhà nước ta đã chọn.

Kết cấu đề tài:

Phần I: Các mác và tác phẩm tư bản luận

Phần II: Sự chuyển hoá của tiền thành tư bản(chương

Phần III: Sự sản xuất ra giá trị thặng dư tuyệt đối (chương

Phần IV: Sự sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối (chương

Phần V: Sự sản xuất ra giá trị thặng dư tuyệt đối và giá trị thặng dư tương đối(chương

Phần VI: Tiền công(chương

Phần VII: Quá trình tích luỹ tư bản(chương