LƯợC THảOPHÊ PHáN KHOA KINH Tế CHíNH TRị
PH£ PH¸N KHOA KINH TÕ CHÝNH TRÞ 178

Môn kinh tế chính trị học đã xuất hiện với tư cách là hậu quả tự nhiên của sự mở rộng thương nghiệp; và cùng với nã, mét hệ thống lừa bịp phát triển hợp pháp, cả một môn khoa học làm giàu, đã xuất hiện thay thế cho cái môn buôn bán giản đơn không khoa học.

Môn kinh tế chính trị học này, hay là khoa học làm giàu, nảy sinh từ sù ghen ghét lẫn nhau và tõ sù tham lam của thương nhân, đang mang trên trán nó cái dấu Ên của tính vụ lợi kinh tởm nhất. Người ta vẫn còn có mét quan niệm ngây thơ cho rằng dường nh­ sù giàu có là ë vàng bạc, vì vậy đâu đâu cũng phải cấm chỉ càng nhanh càng tốt việc xuất khẩu kim loại "quý". Các nước kình địch lẫn nhau như là những tên biển lận, hai tay ôm chặt lấy túi tiền mà chúng yêu quý, ngoái nhìn người láng giềng của mình bằng cặp mắt ghen ghét và hoài nghi. Mọi thủ đoạn đều được đem ra thi thố để lừa lấy được càng nhiều càng tốt tiền mặt của những dân tộc có quan hệ buôn bán với nước mình và giữ chặt bên trong hàng rào quan thuế những số tiền đã may mắn nhập khẩu được.

Thực hiện triệt để nguyên tắc này thì thương nghiệp sẽ bị bóp chết. Vì thế, người ta bắt đầu thoát khỏi giới hạn của giai đoạn ban đầu này; người ta bắt đầu thấy rõ rằng tư bản nằm im trong két là tư bản chết, thế nhưng tư bản trong lưu thông thì lại không ngõng sinh sôi nẩy nở thêm. Vì vậy, quan hệ giữa các nước trở nên hữu nghị hơn; người ta bắt đầu tung những đồng tiền đu - ca

của mình ra làm cái mồi để những đồng tiền Êy quay trở về cùng với những đồng tiền đu - ca khác, và người ta thừa nhận rằng trả quá đi cho ông A về hàng hóa của ông ta còng hoàn toàn chẳng thiệt gì, miễn là món hàng Êy có thể đem bán cho ông B với giá cả còn cao hơn nữa.

Học thuyết trọng thương đã được xây dựng trên cơ sở Êy. Tính chất tham lam của thương nghiệp đã được che đậy đôi chút; các quốc gia bắt đầu gần gũi nhau hơn, bắt đầu ký kết những hiệp ước thương mại và những hiệp ước thân thiện; họ buôn bán với nhau, và để có lợi nhiều hơn, họ đã tỏ ra rất ân cần đối với nhau và phục vụ tốt lẫn cho nhau. Nhưng về thực chất, tất cả những điều đó vẫn là sù ham tiền và vụ lợi như trước và thỉnh thoảng sù ham tiền và vụ lợi Êy lại biểu hiện ra trong những cuộc chiến tranh mà vào thời kỳ Êy bao giờ cũng vẫn do cạnh tranh buôn bán gây ra. Những cuộc chiến tranh này cũng chứng tỏ rằng việc buôn bán, cũng giống như sự cướp bóc, đều dựa trên lý của kẻ mạnh hơn; người ta cố dùng mánh khóe xảo quyệt hoặc bạo lực một cách táng tận lương tâm, để ký kết cho kỳ được những hiệp ước mà họ cho là có lợi nhất.

Điểm trung tâm của toàn bộ học thuyết trọng thương là lý thuyết về bảng cân đối thương mại. Chính vì người ta vẫn bám rịt lấy cái luận điểm cho rằng dường như sự giàu có là ë vàng và bạc, cho nên người ta chỉ thừa nhận những công việc nào cuối cùng đem lại tiền mặt cho nước nhà mới là những công việc có lời. Để làm sáng tỏ điều này, người ta đã so sánh xuất và nhập. Nếu như xuất vượt nhập, thì người ta cho rằng khoản chênh lệch chạy vào trong nước dưới hình thức tiền mặt, và sự giàu có của nước nhà được tăng lên theo mức độ của số chênh lệch đó. Như vậy, nghệ thuật của các nhà kinh tế học là ë chỗ chăm lo sao cho đến cuối mỗi năm, xuất đem lại một bảng cân đối có lợi so với nhập; và chính vì cái ảo tưởng buồn cười Êy mà hàng ngàn người đã trở thành vật hy sinh? Thương mại cũng có những cuộc viễn chinh chữ thập và tòa án tôn giáo của nã.

Thế kỷ XVIII, thế kỷ của cách mạng, đã cách mạng hóa cả kinh tế chính trị học. Nhưng, giống như tất cả những cuộc cách mạng của thế kỷ đó đều là phiến diện và vẫn còn nằm trong khuôn khổ của sự đối lập, giống như chủ nghĩa duy vật trừu tượng đối lập với chủ nghĩa duy linh trừu tượng, chế độ cộng hòa đối lập với chế độ quân chủ, khế ước xã hội đối lập với thần quyền, - cuộc cách mạng trong kinh tế chính trị học cũng vậy, nã còng không vượt