Nói đến nền văn minh cổ đại Trung Hoa thì quả là rộng lớn. Biết bao nhiêu hệ tư tưởng xuất hiện và tồn tại mãi cho đến ngày nay. Từ thuyết âm dương ngũ hành, học thuyết của Khổng Tử, Lão tử... Thế nhưng trong các học thuyết ấy, không ai có thể chối cãi được rằng học thuyết Nho Giáo của Khổng tử là có vị trí quan trọng hơn hết trong lịch sử phát triển của Trung Quốc nói chung và các nước Đông Nam Á nói riêng.

Để phân tích được hết giá trị của học thuyết Nho Giáo thì chắc em chưa đủ khả năng, em mạnh dạn xin được bình luận về giá trị của học thuyết Nho Giáo của Khổng Tử.

Tư tưởng triết học của Khổng tử không thiên về tư biện siêu hình mà thiết thực và mang đậm tính nhân văn, hướng về luân lý và nghệ thuật cai trị. Ông đã mang một tinh thần mới cho một truyền thống đang suy đồi và truyền tinh thần ấy cho một bộ phận quan trọng của tầng lớp tri thức.

Học thuyết Khổng tử được trình bày tập trung trong Luận ngữ:

- Thái độ đối với tôn giáo: Khổng tử không bàn về “những điều quái lạ, mệnh trời và thần linh”, giữ thái độ cách xa mà tôn kính, không theo cũng không gạt bỏ tín ngưỡng truyền thống. Đặc biệt ông bảo vệ, ca ngợi việc duy trì thờ cúng tổ tiên.

- Tính chất nhân văn của học thuyết Khổng tử biểu hiện trong chữ Nhân, một khái niệm mang nội dung khá rộng. Nhân là cái đức cao nhất mà nhờ đó con người có thể cùng nhau sống thành xã hội. Ở một chỗ ông nói “làm chủ chính mình để tuân theo Lễ là Nhân” nghĩa là phải có hành vi theo đúng các quy tắc, chuẩn mực ứng xử và có những quan hệ thích hợp với đồng loại. Ở chỗ khác ông nói điều gì mình muốn cho mình phải muốn cho người khác, điều gì mình không muốn cho mình thì không làm cho người khác. Cuối cùng: “Nhân tóm lại là yêu mọi người”