Sau ngày đất nước thống nhất, Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì và triển khai cơ chế kế hoạch hoá tập trung trong toàn quốc. Việc áp dụng cơ chế này ngay cả trong điều kiện hoà bình không những không thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như mong muốn mà trái lại, tiếp tục đưa Việt Nam trượt dài trên con đường suy thoái và khủng hoảng kinh tế.

Trước thực trạng đó thì tại Đại hội Đảng lần thứ 6 (12/1986) đã chính thức tuyên bố chuyển nền kinh tế từ cơ chế tập trung bao cấp sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hôị chủ nghĩa,Thực tiễn những năm đổi mới đã chứng minh việc chuyển sang nền kinh tế thị trường địng hướng xã hội chủ nghĩa(XHCN) là hoàn toàn đúng đắn, hoàn toàn phù hợp với xu thế của thời đại. Nó là sự lựa chọn tất yếu khách để thúc đẩy sự phát triển nhanh của nền kinh tế. Có thể nói rằng nền kinh tế thị trường hình thành ở Việt Nam rất muộn so với các nước trên thế giới. Do vậy trong quá trình phát triển thì nền kinh tế thị trường ở nước ta còn tồn tại không ít những hạn chế. Muốn nền kinh tế nước ta phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa như mục tiêu ban đầu mà Đảng, Nhà nước ta đã đề ra thì Việt Nam cần phải làm gì và phải làm ra sao - đó là câu hỏi lớn. Để trả lời được câu hỏi đó thì việc nghiên cứu sự hình thành và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là hết sức cần thiết và quan trọng.