Nhà nước CHDCND Lào được xây dựng trên cơ sở nền kinh tế sản xuất nông nghiệp lạc hậu, yếu kém, tồn tại nhiều loại hình sản xuất mang tính chất tự nhiên, tự cấp tự túc. Hệ thống giao thông vận tải, thông tin liên lạc yếu kém, cơ cấu xã hội nông dân chiếm 90% dân số và tập trung ở vùng nông thôn.

Những năm đầu của chế độ mới, Nhà nước Lào có chủ trương quốc hữu hóa trong công nghiệp, tăng cường khu vực nhà nước trong thương nghiệp và giao thông vận tải, xúc tiến phong trào hợp tác hóa nông nghiệp. Chấp nhận hai thành phần kinh tế: thành phần kinh tế quốc dân và thành phần kinh tế tập thể, với cơ chế quản lý tập trung quan liêu hành chính, bao cấp làm cho hiệu quả của nền kinh tế bị giảm sút.

Do sớm nhận thức được tình hình đó, Đại hội lần thứ IV của Đảng Nhân dân cách mạng (NDCM) Lào năm 1986 đã nêu rõ: thời kỳ quá độ là thời kỳ còn tồn tại nhiều thành phần kinh tế. Chúng ta phải quyết tâm từng bước xóa bỏ cơ chế cũ, thực hiện cơ chế mới, bằng cách chấp nhận thực trạng sự tồn tại nhiều thành phần kinh tế gắn liền với cơ chế quản lý mới.

Sự tồn tại kinh tế nhiều thành phần là tất yếu khách quan của lịch sử loài người cho đến nay. Xuất phát từ tình hình cụ thể về kinh tế - xã hội đất nước và thực tiễn của việc xây dựng chế độ mới của đất nước, cùng với kinh nghiệm ở các nước anh em, Đại hội lần thứ V của Đảng NDCM Lào đã khẳng định: hiện nay chúng ta đang ở trong giai đoạn tiếp tục xây dựng và phát triển chế độ DCND tạo tiền đề để từng bước tiến lên CNXH.