MỤC LỤC

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ phát triển nhất định của văn minh nhân loại. Từ trước tới nay, nó tồn tại và phát triển chủ yếu dưới xã hội tư bản, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản đã biết lợi dụng tối đa ưu thế của kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm năng kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận từ đó thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Tuy nhiên, kinh tế thị trường cũng có nhiều mặt tiêu cực, mâu thuẫn với bản chất chủ nghĩa tư bản, đó là xu thế phân hoá giầu nghèo, phân tầng xã hội gay gắt, tâm lý sùng bái đồng tiền, vì đồng tiền mà chà đạp lên đạo đức. Nó có nguy cơ tiềm tàng để phá vỡ hoặc mâu thuẫn trong mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể.

Chính vì vậy có ý kiến cho rằng, không thể có kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, rằng chủ nghĩa xã hội và kinh tế thị trường không dung hợp với nhau, nếu đem “ghép” vào thì chẳng khác nào trộn dầu vào nước. Cũng có ý kiến nhấn mạnh một chiều những đặc trưng chung, những cái phổ biến của kinh tế thị trường, chưa thấy hết hoặc còn phân vân nghi ngờ về những đặc điểm riêng, những cái đặc thù của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ đó chưa tin vào kinh tế thị trường có thể phát triển trên cơ sở chế độ công hữu là nền tảng, kinh tế nhà nước là chủ đạo,…

Lại có ý kiến băn khoăn cho rằng việc lựa chọn kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là trở về với chủ nghĩa tư bản, có thêm cụm từ “xã hội chủ nghĩa” là để “giữ vững lập trường” mà thôi, trước sau gì cũng trượt sang con đường chủ nghĩa tư bản.

Tất cả những điều băn khoăn trên đều là dễ hiểu, bởi vì đây là điều còn rất mới mẻ, chưa có tiền lệ trong lịch sử, nếu không xác định rõ nội dung định hướng xã hội chủ nghĩa và kiên trì vai trò quản lý của nhà nước xã hội chủ nghĩa đối với nền kinh tế thị trường thì những điều trên rất dễ xảy ra.

Vận dụng phép biện chứng duy vật, với tư cách là học thuyết về mối liên hệ phổ biến và sự phát triển, với 2 nguyên tắc phương pháp luận chung nhất đó là: trong nghiên cứu và giải quyết bất cứ một vấn đề nào cũng cần thiết phải đặt trong hệ thống các mối liên hệ phổ biến, trong quá trình vận động không ngừng và phải phân tích, giải quyết những mâu thuẫn một cách khoa học nhằm phát hiện và tạo động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội. Vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài: “Biện chứng của quá trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay” làm tiểu luận của mình.

Đề tài này sẽ chỉ rõ mối liên hệ phổ biến giữa kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với các yếu tố khác trong nền kinh tế cũng như quá trình vận động phát triển không ngừng của kinh tế thị trường. Từ đó, hy vọng sẽ giải đáp được một phần băn khoăn trên.

PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3

2.1. Phát triển Kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam 3

2.1.1. Khái niệm kinh tế thị trường 3

2.1.2. Sự ra đời và phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam 3

2.1.3. Những đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam 5

2.2. Cơ sở phương pháp triết học để nhận thức đúng đắn về quá trỡnh phỏt triển kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam 9

2.2.1. Khỏi niệm phộp biện chứng 9

2.2.2. Hai nguyờn lý cơ bản của phép biện chứng duy vật 10

2.2.2.1. Nguyờn lý về mối liờn hệ phổ biến 10

2.2.2.2. Nguyờn lý về sự phỏt triển 12

2.3. Những mõu thuẫn trong quỏ trỡnh chuyển đổi cơ chế cũ sang nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam 13

2.3.1. Mâu thuẫn giữa cơ chế cũ và cơ chế mới 13

2.3.2. Mõu thuẫn giữa tớnh tự phỏt của sự phỏt triển kinh tế trường với định hướng xó hội chủ nghĩa. 14

2.3.3. Mâu thuẫn giữa mặt tích cực và tiêu cực của nền kinh tế thị trường 14

2.4. Giải quyết mõu thuẫn 16

PHẦN 3: KẾT LUẬN 19

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 21